Het kabinet heeft van de nood een deugd gemaakt. Jarenlang leek het, of was er geen visie bestond, geen plan voor een termijn langer dan zes weken. Deze kritiek werd geregelde geuit door zowel het echte rechts (PVV) als het echte links (SP). De premier voedde deze vergissing door openlijk te stellen geen behoefte te hebben aan blauwdrukken.
Mark heeft de tijdgeest goed begrepen. Hij weet dat het vluchtige de norm is. Mark is de premier van Facebook. Je moet je elke nieuwe dag vrij voelen om het roer om te gooien, je aan te passen, flexibel te zijn. Bezinning en stabiliteit worden als star benoemd, ongeschikt voor de moderne wereld. Het ontbreken van een visie is dus goed en verstandig, aldus Mark. Deze politiek op basis van dagkoersen voorkomt veel kritiek. Immers: tegen de tijd dat deze is geformuleerd, ziet de wereld er alweer net iets anders uit. Dit past ook bij stelling dat we leven in een tijd zonder ideologie. De liberalen zouden zich slechts laten drijven door het noodzakelijke en onvermijdelijke, woorden die dan ook geregeld vallen.
Nederland BV heeft zich van harte laten meevoeren in Disneyland. Zolang het niveau van brood & spelen hoger werd, klonk het aannemelijk en aantrekkelijk. De idee van globalisering werkte hierbij op een manier die oud-kolonialen zou hebben aangesproken: buiten onze horizon liggen duizend mogelijkheden tot uitbreiding.
Toegegeven: het leek enige tijd prima te werken. Het Sovjet communisme ging failliet, China ontwikkelde een ongehoord staatskapitalisme. Afrika werd opengebroken voor delfstoffen en agrarische monoculturen. Winsten voor investeerders waren oneindig.
Do the Wallstreet Shuffle. De bomen groeiden tot in de hemel.
Om te bevorderen dat de successen aanhouden, werden twee strategieën ontwikkeld.
Leven op de pof, is de eerste. Kredieten werden bijna onbeperkt beschikbaar gesteld. Het landsbestuur bevorderde onvoorzichtig gedrag belastingtechnisch. Voor afbetaling werd gerekend op nog voorspoediger tijden en stijging van bezitswaarde.
De tweede methode om de Afdeling Wonderen overeind te houden, bestaat uit bezuinigen. Het begon met het wegknippen van onzinnige uitgaven, omslachtige procedures, misbruikte voorzieningen. Duizend tanks werden verkocht, inspraakprocedures ingedamd, de WAO gekortwiekt tot waar de regeling voor was bedoeld. Bezuinigen veranderde evenwel gaandeweg van middel tot doel. Het begrotingstekort werd de keizer die hoe dan ook gediend moest worden. Door het gewone volk, uiteraard: het belastingsysteem zorgde ervoor dat de rijken goeddeels buiten schot bleven. Onze miljonairs en miljardairs zitten op een spaarbankboekje van 320 miljard euro.
Waar liberalisme mogelijk ooit een uiting was van het verlangen naar vrijheid, is het allang verworden tot dekmantel van een perfide systeem. De zwakke en schandalige kanten hiervan werden lange tijd ontkend en genegeerd.
De film Wall Street uit 1987 toonde een financiële crisis, die in 2004 werkelijk toesloeg. De Amerikaanse overheid stak miljarden in het herstel. Fataal signaal van deze hulp was, dat de onverantwoordelijke banken en andere financiële instellingen winsten in hun zak konden steken en verlies op de belastingbetaler afwentelen. In de nieuwe eeuw volgen crises elkaar sneller op. Ze tenderen ook naar dieper en heviger, omdat overal de rek is uitgehaald en reserves er doorheen zijn gejaagd. Nu de bodem van de schatkist in zicht is en het evangelie van marktwerking en oneindige groei ongeloofwaardiger wordt, toont het liberalisme haar ware gezicht. De economische crisis is een schoolvoorbeeld van liberale ideologie in bedrijf. Rijk wordt rijker, arm wordt armer. Niet alleen in geld, maar ook in kennis en informatie en daarmee in het functioneren als mens. Een kaste van beslissers en geldschieters maakt zich los van de samenleving. Wat betekent democratie dan nog?
Banken, multinationals en liberale politici zouden het woord crisis beter niet meer in de mond nemen. Voor hen is het een bevrijding van schulden en werknemers, belemmerende vestigingsvoorwaarden en belastingplicht.
Het laatste voorbeeld van politieke brutaliteit is het voorstel om de ECB* oninbare leningen van banken te laten overnemen. Volgens de liberale catechismus zouden de banken hierdoor weer bereid zijn meer geld uit te lenen. Zo worden de (private) banken van hun problemen afgeholpen, de rekening gaat wederom naar de burgers en zekerheid over gedragsverandering bij de geldschieters ontbreekt en kan bovendien niet worden afgedwongen. Jan met de korte achternaam betaalt zijn eigen ondergang.
VVD voorman Zijlstra toonde in het afgelopen begrotingsdebat de armoede van de liberale ideologie. Hij stelde dat er twee soorten werknemers zijn: de echte die geld genereren in bedrijven en de anderen, die bijvoorbeeld in onderwijs, overheid en zorg werken. Zij eten feitelijk genadebrood en vormen een last waar het mes in moet. Uit de houding van Zijlstra spreekt niet alleen de keuze voor het snelle geld en de onmacht van het landsbestuur iets aan de macht van de banken en multinationals te doen, maar ook diepe minachting voor mensen die niet elke dag aantoonbaar euro’s opbrengen.
De massale ontslagen waaraan de overheid als werkgever volop deelneemt, zijn alleen onvermijdelijk waar wordt uitgegaan van bepaalde premissen, uitgangspunten die niet meer ter discussie staan. Ze zijn het gevolg een maatschappelijke visie, een plan in uitvoering.
Wat te doen, nu de graaiers en slopers geen enkel risico lopen verantwoording te moeten afleggen en het volk blijven afschepen met loze beloften en vergunningen voor Monster Truck Shows?
Een vreeswekkend antwoord komt uit een hoek waaraan geen lichtzinnige liberaal durfde denken. In de wijken van het meest uitgestoten bevolkingsdeel van Nederland, die van niet westerse allochtonen, trekken jongeren hun conclusies. Ze reizen af naar oorlogsgebieden om een beetje erkenning en zingeving te zoeken. De meesten zullen terugkeren als militair getrainde, haatdragende nihilisten, die nergens voor terugdeinzen. Gefeliciteerd ermee.
Monk
6 oktober 2014
(foto: Monk)
* ECB: Europese Centrale Bank
