Ziekte houdt verplichtingen niet tegen. Zij hindert deze vooral. Midden in een week van koortsaanvallen, misselijkheid en het gevoel door een vrachtwagen te zijn overreden, besefte ik dat het tijd werd de sollicitatiehond te voeden. Deze woont in de digitale villa van UWV. Je moet de huistiran bijtijds voeden, anders begint hij te grauwen alsof je een crimineel bent. De hond wordt gekoesterd door zijn baas die in Den Haag woont en een hoge politieke functie heeft.
De hond verstaat geen flauwekul. Ziek zijn, doe je maar in je eigen tijd.

Ik sleepte me naar de pc en klikte een site met vacatures open. Verbaal geweld is de norm op de arbeidsmarkt. Net als in reclame voor tandpasta of bij verkiezingsbeloften, blaast de aanbieder hoog van de toren. Wat werkgever roept over de geboden functie en bijbehorende eisen, is niet noodzakelijk waar of onwaar: het is vooral zinledig. De bedrijfssfeer heet open en transparant te zijn, bijvoorbeeld. Er wordt gevraagd naar professionals met volledige expertise, loyale duizendpoten enzoverder. Een sollicitant conform de gestelde eisen is waarschijnlijk rijp voor de psychiater.
Op zijn beurt overdrijft de sollicitant zijn verworvenheden en zoekt naar wegen om de aandacht te trekken. De kandidaat barst uit de voegen van energie en is betrouwbaar, flexibel, overal inzetbaar, u zegt het maar. Wie de waarheid opschrijft, is verloren.

Het mooie aan digitaal solliciteren, is dat het snel gaat. Met afschuw denk ik terug aan de tijden van handgeschreven of op de IBM volgerammelde reacties op vacatures uit de zaterdagse Volkskrant. Karrevrachten aan tijd was je kwijt met die onzin. Vandaag de dag kun je solliciteren zonder zelfs te weten waarop. Vijf keer klikken en klaar.

En toch: in de basis veranderde er nauwelijks iets. Marx zou de digitalisering hebben omschreven als de zoveelste truc van het Kapitaal om zich te ontdoen van de Productiefactor Arbeid en de greep op de resterende loonslaven te verstevigen. Dit is volkomen juist, maar digitalisering kent twee kanten: in de sociale media staat een werkgever heel snel te kijk voor het ganse volk. Dit besef begint zelfs bij corrupte VVD bestuurders door te dringen, want voor politici geldt hetzelfde.

Reflecteren op een vacature werpt onvermijdelijk de vraag op naar de motivatie van de sollicitant. Hiertoe is tegenwoordig een aparte ruimte gereserveerd. In een beperkt aantal woorden mag je verklaren waarom je ervan droomt die specifieke baan te willen. Motivatie vraagt om een krachtdadige omschrijving. Motivatie daagt uit tot liegen en bedriegen.
Je bent niet verplicht hieraan mee te werken, waarschijnlijk als gevolg van achterhaalde privacy wetgeving. Intussen heeft een ieder die de vraag naar motivatie overslaat de garantie voor geen enkel positief vervolg in aanmerking te komen.

Aangespoord door een rood omkaderd SOLLICITEREN vulde ik zonder enige belangstelling een paar vragen in, haalde mijn cv op, sloeg de motivatievraag over en verstuurde mijn ultieme wens. Even later voedde ik de sollicitatiehond van UWV, sloot af en kroop kapot weer in bed: mission accomplished en de groeten ermee.

In de nacht droomde ik koortsachtig van werkhervatting te midden van collega’s van ooit, aangevuld met nieuwe. Ik was immers jaren weggeweest. De sfeer was vertrouwd en zelfs tamelijk aangenaam. De mensen leken vertrouwen in mij te hebben. Tegelijk voelde ik dat dit niet kon duren. Blokkades in mij lagen op de loer. Op zeker moment bemerkte ik dat het 7 uur in de avond was. Buiten omsloot duisternis het enorme kantoor. Collega’s losten op in het niets. Stilte trad in. Op deze eerste werkdag was ik een hartaanval nabij.
Ik ontwaakte op een doorweekt matras, sloeg het dekbed terug en voelde de kou van de late nachturen.

Een paar dagen later opende ik mijn mailbox. Normaliter komt dan de gebruikelijke afwijzing op de laatste sollicitatie voorbij. Accurate secretaresses, zwoegend in een meedogenloze format, zorgen voor snelle afhandeling in woorden die ik niet eens meer lees. Het zijn brokjes voor de waakhond van UWV, mocht hij er trek in krijgen. Maar nu stond er iets anders. Een dame vroeg mij alsnog naar mijn motivatie teneinde te kunnen uitmaken of ik voor een gesprek zou worden uitgenodigd.

Ik doe er een leven over om mijn impulsen te leren beheersen. Het liefst had ik de schat meteen gebeld met de vraag of zij echt bestaat en bovendien werkelijk van plan is mijn kandidatuur te overwegen. Immers, wie mijn profiel doorleest, bedenkt zich wel twee keer alvorens mij uit te nodigen. Daarbij had ik geen idee over welke vacature het ging. Ik zette de pc af. Nog altijd groggy van de griep kroop ik in bed en sloot mijn ogen.

Motivatie is datgene wat iemand tot zeker gedrag brengt. De vraag hiernaar is voor beide partijen zinloos. Het is vragen naar de bekende weg, een spelletje tussen kat en muis. Een beetje werkgever weet in seconden wat voor vlees hij in de kuip heeft. Let op lichaamstaal! Hoedt u voor meepraters! Op zijn beurt weet de geharde kantoorslaaf heel snel wat hem te wachten staat. Ik ben te oud om aan die ongein mee te doen. Wat valt er na 30 kantoorjaren te bewijzen? Hoezo zou ik op kantoor nog iets willen bereiken? Is het niet voldoende gewoon een goede werknemer te zijn?

En dan nog. Wat zijn onze opgesomde motivaties anders dan gerationaliseerde drogredenen die vooral moeten tonen dat werkgever en sollicitant dezelfde taal spreken? Wie gelooft in een bovenmenselijk enthousiasme waar de halve bevolking levenslang met frisse tegenzin naar het werk gaat? Ik zei eens tegen mijn baas: je kunt me wel dwingen iets te doen, maar niet om het ook nog leuk te vinden. Daar is geen woord Frans bij.

Waarom heb ik al die jaren gewerkt? Argumenten genoeg, maar wat waren nu echt mijn drijfveren? Wilde ik ergens bij horen, een beetje status verwerven, van vervelende vragen en hardnekkige controles gevrijwaard zijn, werd ik aangetrokken door leuke vrouwen, was het prettig dominant te mogen zijn en er zelfs voor betaald te worden? Denkt iemand wel eens na over de vraag op welke gronden een nieuwe werknemer binnenkomt? Of wil men niet toegeven dat het dat leuke smoeltje was, die ene opmerking over een detail, de netjes gepoetste schoenen, waar zogenaamd de stapel diploma’s of belangwekkende nevenfuncties op de cv de doorslag gaven? En waarom gelooft iedereen toch in het unieke van de mens en beseft hij niet dat een ander gemakkelijk in de buurt komt van dezelfde prestaties of zelfs beter is?

Ik heb besloten mij op de vlakte te houden. Ik reageer niet op verzoeken om nadere informatie van welke aard ook. Het komt neer op tijdverlies en gezanik. Nog een paar dagen en dan moet ik alweer de hongerige hond van UWV een kluif toewerpen. Dit nalaten is geen optie. De hond is even dom als scherp. Hij is aangesteld omdat niemand elkaar nog vertrouwt of respecteert. Het zij zo.
Mijn motivatie gaat niemand iets aan en niemand zou moeten willen ervan kennis te nemen.

Monk
22 februari 2015