De fractievoorzitters van de Tweede Kamer richten zich in een Open Brief tot de bevolking. Gezamenlijk spreken zij hun afschuw en bezorgdheid uit over de manier waarop in het land de discussie wordt gevoerd over de recente migrantenstroom.

Natuurlijk geeft het geen pas om bijeenkomsten over dit onderwerp te dwarsbomen met intimidatie en soms regelrecht fysiek geweld. Bovendien is niet slechts sprake van lokaal toeval. NVU en consorten organiseren verstoring naar model van de Arische broeders in Duitsland. Dit levert, om met staatssecretaris Dijkhof te spreken, achterlijk en bezopen gedrag op.

Wie de beelden ziet van falderappes dat de zaal komt binnen stampen met geschreeuw en dreigementen, van brandstichting in voor opvang bedoelde gebouwen, kogelbrieven aan politici, dreigmail aan burgemeesters en zo verder, begrijpt dat er wat moet gebeuren. De reacties van onze bestuurders geven te denken. Sussende woorden en een bedelbrief halen niets uit. Je moet de orde handhaven: bijeenkomst stilleggen, politie naar binnen en gajes afvoeren. Desnoods met grof geweld.

Dit betekent, dat extra mensen aan het werk moeten om te achterhalen wie over de schreef ging. Iedereen weet dat de pakkans in Nederland gering is om over vervolgen maar te zwijgen. De Politie heeft een zeker excuus van ingrijpende reorganisaties en bovenal een nijpend gebrek aan geschoold ICT personeel. Leidt agenten op die snel en effectief kunnen achterhalen wie digitaal in de fout gaat. Niet ingrijpen leidt altijd van kwaad naar erger. Toon dat je een aangestoken autobrand adequaat oplost en daders voor het gerecht brengt. Repressie is niet de oplossing, maar het helpt wel.

De Brief toont de kloof tussen politiek en bestuurders aan de ene en de bevolking aan de andere kant. Dit conflict is geen gevolg van het migrantenvraagstuk. Het bestaat al langer en toont zijn kwalijke kanten onder de druk van het moment. Een oproep tot kalmte en redelijkheid zal dan ook weinig uithalen.

De filosoof en politiek denker Zizek onderscheidt vormen van geweld*. Reltrappers bezondigen zich aan het zichtbare tastbare fysiek geweld. Hiertoe behoort ook de verbale variant van schelden en bedreigen. Hieronder schuilt een veel geniepiger vorm van geweld die is ingebakken in de maatschappij zelf, dat wil zeggen in heersende opvattingen, wetgeving, rechtspraak en het gedrag van instituties. Dit is wat Zizek het systemische geweld noemt.

Elke samenleving heeft de neiging het eigene te beschouwen als normaal, vanzelfsprekend en onvermijdelijk. Het andere komt neer op ideologie en wordt hierop beoordeeld. Deze houding verhult dat ook het eigene ideologie is, een stelsel van opvattingen en keuzen. Belastingheffing die rijken bevoordeelt en loonsloebers afknijpt bijvoorbeeld, is niet van god of de natuur gegeven. Het is een politieke keuze. Deze valt voor de één prettig uit en is voor anderen nadelig. Zo werkt systemisch geweld. Burgers weten vaak niet precies hoe iets in elkaar steekt, maar kunnen zich evenmin onttrekken aan de gevolgen en voelen zich om die reden gefrustreerd.

Nederland is een moraliserende democratie. Hiermee bedoel ik, dat aanhoudend wordt gepredikt dat iedereen alles kan bereiken, onderling gelijkwaardig is en invloed heeft, rechten heeft en zo verder. De werkelijkheid is natuurlijk anders. De groeiende afstand tussen rijk en arm bijvoorbeeld werkt door in scholingskansen en daarmee in mogelijkheden inkomen te verwerven en een rijk sociaal leven te ontwikkelen.

Politiek en bestuurders, zo goed als het grote bedrijfsleven, moeten ophouden het leven te vermarkten. Wat geeft hen het recht de mens te verschralen tot homo economicus en te programmeren tot een vreugdeloos getotaliseerde toekomst van arbeid en spenderen in een sfeer van eeuwige jeugd en gezondheid? De Open Brief meldt niets over het crapuul dat de Banken deed wankelen en wooncorporaties plunderde, het milieu verpest met rotzooi of over de farmaceutische industrie die gratis wordt voorzien van kennis die is ontwikkeld met publiek geld om ons vervolgens te trakteren op peperdure medicijnen.

Onze bestuurders zagen weer eens niets aankomen. De migrantenstroom overviel hen totaal. In allerijl werden gemeenten belast met opvang die inbreuk maakt op de gewone gang van zaken. We hoeven dus niet op te kijken van enig fysiek verzet. Foute boel, maar het onderliggende geweld van arrogantie, desinteresse en schraapzucht is veel erger.
De middenstand was beter op de hoogte van wat ging komen. Meerdere supermarktketens bieden een spaarplan ter verwerving van een set vlijmscherpe messen. Als dat geen vorm van systemisch geweld is, weet ik het niet meer!

Monk
28 oktober 2015
(foto: Monk)
* Slavoj Zizek: Geweld, uitgeverij Boom Amsterdam, 2012.