Voorlopig geen eitje op de zondagmorgen. De winkels zijn leeggehaald. Oorzaak: de eieren bevatten Fipronil, een verboden middel tegen bloedluis bij kippen. Dit is geen dom ongeluk of toeval, maar bewust gedrag van een bedrijf dat zich Chickfriend noemt: in Crime City staat op elke hoek een cynicus.

Je valt niet meteen dood neer ingeval je een paar eieren eet met sporen van Fipronil. Zo ongeveer werd een wetenschapper* die op het acute gevaar wees, door de sector weggezet. Gelukkig kreeg de man bijtijds steun, maar de toonzetting verraadt de belangen en de bereidheid tot wangedrag.

Het is een bekend patroon: het gevaar wordt afgezwakt, in de wachtkamer geplaatst, naar onderzoek en analyse overgeheveld en onderwerp van discussie over statistische waarden. Bovenal moeten we leren voor de toekomst. Leugens en halve waarheden wisselen elkaar af. Het wachten is op beschuldigingen en dreigementen. Alles is toegestaan: zolang de handel maar kan doorgaan.

Van de sector noch de overheid mogen we veel verwachten. De controles lijken nergens naar: zij vinden steekproefsgewijs plaats en hanteren aanvechtbare normen van de toegestane vreemde stoffen teneinde de schade aan de sector te beperken. Instanties zijn onmachtig waar het gaat om het opleggen van sancties, anders dan besmette producten weghalen. Termen als vermoedelijk en mogelijk doorspekken hun teksten, de fraudeurs volop gelegenheid biedend om hun handel en wandel schoon te poetsen. Is er al iemand gearresteerd? Ben je mal!**

Ei en kip zijn nogal met elkaar verbonden. Logisch dat na de besmette eieren de aandacht verschuift naar de kipfilet in de schappen. Inderdaad, ook in kippenvlees zijn sporen Fipronil aangetroffen. En inmiddels in koekjes, twee productgroepen verderop in de winkelschappen. Het wachten is op de mayo, die trouwens altijd al mensonwaardig was.
Heel Holland Bakt kan wel inpakken. Pannenkoekenmeel gaat met de vuilnisman mee. Van bouillonblokjes hebben we daarentegen niets te vrezen; daar komt geen kip aan te pas.

Het gewraakte Fipronil komt uiteindelijk uit België. Poultry Vision verkoopt het aan Chickfriend, dat aan de boeren een veelvoud van de aankoopprijs in rekening brengt. Het Voedselagentschap in België kende het probleem al zowat twee maanden. De instelling valt evenwel niet onder Justitie maar onder het Ministerie van Landbouw, waarmee het zwijgen wordt verklaard.

Gaat het om een incident, een fout of – vooruit dan maar – een overtreding in een onafzienbare voedselproductie? Een voorbeeld van Waar Gehakt Wordt Vallen Spaanders? Zo kun je er naar kijken. Wanneer je blind bent. De voedselindustrie is gigantisch en werkt niet alleen (en bijna onvermijdelijk) met toxische stoffen, maar bederft ook smaak en voedingswaarde. We zijn verslaafd aan troep.

Ik zoek de oorzaak van de eiercrisis daarom in een gedoogd (want goedkoop) gebrek aan controle in een wereld die aan elkaar hangt van de drang naar méér voor minder, snoeiharde concurrentie en te lage voedselprijzen omdat allerlei kosten niet in de berekening worden opgenomen. Een boekhouder ziet alleen getallen. En wij zijn allen calculerende burgers, net zo cynisch als de producenten.

De schuldvraag belandt op de borden van juristen en advocaten. Handen worden gewassen in onschuld. De overheid zal gebrekkige controle wijten aan veranderingen in de sector, ICT problemen en gebrek aan mankracht. De boeren, die ook boter op het hoofd hebben, rammelen aan de susbsidieruif. Bij Chickfriend valt niets te halen, weten we op voorhand. De overheid zal overstag gaan en dan is de cirkel weer rond: het bedrijfsleven neemt naar believen de lusten, maar weigert de lasten. Den Haag loopt graag aan de leiband van het vrije ondernemerschap, dit weten we al sinds de Bankencrisis.

Wat kun je doen als consument? Voorlopig geen eieren of kippenvlees kopen, of de spullen moeten van de kinderboerderij of een hobbyist afkomen. Niets kopen treft een frauderende sector het hardst. Wie niet wil luisteren, moet het maar voelen. De volksgezondheid moet worden beschermd, omdat u op den duur weldegelijk kunt bezwijken aan gif.

Monk
9 augustus 2017
(foto: Monk)

* toxicoloog M. van den Berg
** Invallen en twee arrestaties bij Chickfriend op 10-09-2017