De bestorming van het Capitool door de straattroepen van Trump toont dat de USA zijn beland in het voorportaal van een bananenrepubliek. De zwaar medeplichtige Republikeinse Partij deinsde pas op het allerlaatste moment terug voor de uiterste consequentie. Na vier jaar onbeschaamd liegen en ophitsen, verdacht maken en dreigen, bleek een groep Republikeinse senatoren zelfs bereid de grondwettelijke procedure voor machtsoverdracht te frustreren. Paradoxaal werd hun opzet in de wielen gereden door de bestorming van het door de president persoonlijk opgeroepen tuig dat doet denken aan motorbendes en de KKK: it’s gonna be wild. Na afloop van het tumult restte zelfs voor Trump getrouwe senatoren weinig anders dan de aloude procedure alsnog te aanvaarden. Uiteindelijk begrepen zij, dat onverbloemd saboteren van de grondwet hen duur te staan kan komen.
Over de rol van Trump kunnen we kort zijn: de president heeft aangezet tot het plegen van een staatsgreep en hoort achter de tralies. Door zijn toedoen zijn de USA en de Republikeinse Partij zwaar beschadigd. Eens te meer is duidelijk, dat zijn politieke nederlaag tegen Biden de meest gunstige gebeurtenis van 2020 op het wereldtoneel is.
Let wel: niet de zege van Biden, maar Trumps nederlaag mag zo worden genoemd. Biden is een strategische keuze van de eveneens verdeelde Democraten, bovendien een oude man, sinds jaar en dag behorend tot het establishment.
Met Trump II riskeerden de USA een openlijke burgeroorlog en gevaarlijke conflicten met andere landen of mogendheden. Het altijd fragiele systeem van checks and balances in het landsbestuur was dieper dan ooit tevoren ondergraven. Voorstelbaar is, dat Trump had aangedrongen op een grondwetswijziging die meer dan twee presidentstermijnen mogelijk maakt: America needs me so bad.
Als breekijzer had hij niet teruggedeinsd voor een militair conflict met Iran, Noord Korea of zelfs China. Een beetje dictator vindt altijd reddende vijanden, binnenslands of in het buitenland. Natanyanu heeft zijn Palestijnen, Erdogan de Koerden, Poetin het hele perfide Westen. Trump kan wijzen naar Little Rocket Man en de eigen communisten.
Dat het acute gevaar van Trump II door een tamelijk vlekkeloze verkiezing is afgewend, mag een wonder heten. Paradoxaal staat dit deels op naam van de president zelf. In zijn megalomaan narcistische gedrag zendt hij tot op de dag van heden uit, te zijn bestolen door een samenzwering van samenzweerders (Democraten). Doorheen zijn hele ambtstermijn beschimpte hij ieder die hem voor de voeten liep. Geen minister kon zeker zijn ook volgende week nog in functie te zijn. Meer dan 60 verloren rechtszaken over vermeende verkiezingsfraude veranderen niets aan zijn mening, noch aan die van zijn omvangrijke aanhang.
Ondanks argumenten als dat hij strafrechtelijke problemen of zakelijk faillissement vreest wanneer hij tegen zijn zin weer burger is, denk ik dat Trump echt meent wat hij uitkraamt. Dit maakt hem helaas tot een psychopaat. We mogen hopen dat de Republikeinse Partij haar verstand hervindt, Trump de deur wijst en de rechts radicale fractie weet te pacificeren. Dit zal nog een hele klus worden.
Van Biden wordt verwacht, dat hij zal proberen de brokken van een in crisis verkerende Amerikaanse samenleving probeert te lijmen. Of dit gaat lukken, waag ik te betwijfelen. Eerder voorzie ik een lange periode van straatgeweld en opruiende taal via de sociale media. Gelukkig kan Biden rekenen op een (minimale) meerderheid in de Senaat, waar het Huis van Afgevaardigden al in handen van de Democraten is. Zaligmakend zal dit niet blijken. Ik lees nu al de denigrerende tweets die Trump zal uitzenden wanneer de Democratische Senaatsvoorzitter (Kamala Harris) noodgedwongen de doorslag geeft: black pussy rules the country. Racisme en vrouwenhaat behoren immers tot de standaarduitrusting van autocratische bestuurders.
Geen enkele opstelling zal Biden helpen Kamp Trump te overtuigen. Het Kamp luistert hoe dan ook niet. Aanpak van wapenbezit en bestrijden van extreem rechtse milities kan misschien wel. We zullen zien wat de overheid kan uitrichten tegen financiële grootmachten die de sociale media beheren (en eraan verdienen).
De kern van het Amerikaanse probleem ligt in de gigantische kloof tussen rijk en arm. Het land zucht onder een smalle elite die gewend is de burgerij en de werkende stand tot op het bot af te kluiven, van rechten te ontdoen, de vrije nieuwsgaring te frustreren en instanties te corrumperen.
Racisme hierin is slechts een symptoom van de economische tweedeling in de Amerikaanse samenleving. Wat kunnen en willen de Democraten hieraan doen? Resultaten uit het verleden voorspellen weinig goeds.
De aanhang van Trump komt vooral uit de onderklasse, die zich laat wijsmaken dat hun president hen uit de goot kan en wil trekken. Een flagrante misvatting: Trump denkt alleen aan Trump. Al de anderen zijn materiaal om dit na te streven. Zijn groteske gebazel schept echter wel een sfeer van hoop en verwachting.
Biden is geen Bernie Sanders en zelfs die komt niet in de buurt van bijvoorbeeld onze sociaaldemocratische held Lodewijk Asscher. Van Lodewijk weten we wat gewone mensen aan hem hebben: bitter weinig.
Het hoogst haalbare dat Biden kan doen om aanhoudende chaos, straatgeweld en opruiende internettaal in te dammen, is het versterken van de middengroepen. Ik denk hierbij vooral aan onderwijs, journalistiek en cultuur: de zachte sector. Niet de stenen maar het cement bepalen de draagkracht van een gebouw. Bovendien krijgt Biden minder tijd dan de verkiezingsuitslag suggereert. Al over twee jaar zijn er verkiezingen voor het Huis.
Een beetje is meer dan niets. Daarom ben ik blij met Biden. Europa en de wereld kunnen weer even opgelucht ademhalen. Hetgeen iets anders is dan de mogelijkheid om achterover te leunen. De oude tijden van Pax Americana zijn voorgoed voorbij.
Dick Muntjewerff
7 januari 2021
Foto: Dick Muntjewerff
