De uitzending van ZEMBLA* over de Belastingdienst bevestigt het eens te meer: In Nederland is een neoliberale rooftocht gaande.
Naar schatting loopt de Nederlandse overheid op jaarbasis tussen de 10 en 30 miljard euro mis aan belastinginkomsten. Nauwkeurige cijfers ontbreken, omdat eenduidige berekening niet zo eenvoudig is en omdat de overheid onwillig is dit te doen. Op schattingen, hoe onderbouwd ook, kun je namelijk minder goed worden afgerekend dan op vaststaande bedragen.
Het zijn geen obscure linkse bronnen die verdachtmakingen uiten. De informatie komt uit kringen van de Belastingdienst zelf. Oorzaak is vooral het niet controleren van aangiften en falende inning van opgelegde heffingen. Reden hiervan is personeelsgebrek, gevolg van bezuinigingen, door dezelfde overheid opgelegd aan de Dienst. De ambtelijke sfeer is grimmig: er wordt gesjoemeld om de cijfers (meten = weten) voor het management en de politiek te laten kloppen en klokkenluiders hebben als vanouds alles te vrezen.
Minder dan om burgers in loondienst, gaat het om bedrijven en zzp’ers, waar het geld blijft hangen. Controle op de boekhouding van deze groep is lastig en dus tijdrovend. Al valt er aantoonbaar veel geld te verdienen, er komt geen extra personeel voor, integendeel: de Dienst moet steeds meer werknemers afstoten. Om opgelegde doelen alsnog te halen, wordt gerommeld met het digitale systeem dat de controle heeft overgenomen. De Dienst zelf fraudeert, om het samen te vatten. De kans op al dan niet bewust verkeerde (te lage) aangiften neemt toe, omdat de pakkans minimaal is.
ZEMBLA lijkt het disfunctioneren toe te willen schrijven aan politieke slordigheid en desinteresse.
Ik denk dat het scherper ligt. Mijn stelling luidt, dat het wanbeleid minstens ten dele valt toe te schrijven aan politieke opzet, gesteund door een groep die al te graag vasthoudt aan haar positie: het management van zowel particuliere bedrijven als van de overheid zelf. Natuurlijk, er kan mede sprake zijn van wat in het bedrijfsleven bekend staat als escalation of commitment, blind doorgaan ondanks waarschuwingen, maar dit kan niet het hele verhaal zijn.
Het liberalisme, sinds Kok de dominante politieke richting in Nederland, vervalt in toenemende mate in neoliberalisme: pakken wat je kunt en na ons de zondvloed. De economie inclusief de banken, maar ook sectoren als onderwijs, gezondheidszorg, sociale zaken, handhaving inclusief detentie en zo verder, zijn of worden stelselmatig aan de markt overgelaten, ofwel onderwerp van winstbejag. Aan de gemeenschappelijke zaak hebben de liberalen steeds minder boodschap. Een indicatie die in dezelfde richting wijst, is het aanhoudend afslanken van het personeelsbestand van de overheid. Meer werk met minder mensen. Digitale processen suggereren efficiëntie, worden verondersteld goedkoper te zijn en spreken het management noch de politiek tegen. Vaste dienstverbanden worden zeldzaam. In plaats daarvan moeten we allemaal een bedrijfje beginnen of zzp-er worden. Boven de overheidskantoren staat in onzichtbaar neon geschreven Dood Aan De Ambtenaar.
Terug naar de belasting. Het laten liggen van grote sommen aan verschuldigde belasting, meer precies in de ongecontroleerde aangiften van de ondernemers en freelancers, heeft vergaande gevolgen. Om de begroting rond te krijgen, wordt het geld namelijk ergens anders gehaald: bij gewone werknemers en mensen met een uitkering of pensioen. Van hen is namelijk bijna alles op voorhand bij de Dienst bekend. Ook kleinere zelfstandigen krijgen de rekening: overheidsdiensten worden schaarser en duurder en subsidies vallen weg. Banken willen kleine ondernemers geen geld meer lenen: de opbrengst is te laag en het risico te groot. Overbodig te zeggen, dat de gehele burgerij te maken heeft met wegvallende dienstverlening en oplopende kosten.
De groep van kleine zelfstandigen krijgt overigens een koekje van eigen deeg, want niet zelden stemde men hier bij verkiezingen op een liberale partij. Gefeliciteerd, beste vrienden! Ik vrees alleen dat u op het verkeerde paard heeft gewed.
Ik noem het een rooftocht. Bovenstaande gaat slechts over het illegale deel hiervan. Een nog ingrijpender instrument is de opbouw van het belastingstelsel zelf. Hierin gedijen de rijken en moeten de armen inleveren. VVD coryfee Halbe Zijlstra verdedigde zich tegen aanvallen van de SP hierover met de bekende bewering dat we nu eenmaal moeten buigen voor de macht van geldschieters. Voor zijn zouteloze geleuter kreeg hij dan ook terecht de Zwetsprijs, uitgereikt aan de slechtste debater van de Begrotingsdebatten.
Ter verdediging van het staande landsbeleid (plus lokale overheden) mag u aanvoeren, dat de in ZEMBLA gepresenteerde situatie niet op alle fronten hard te maken valt en/of is doorgerekend.
In dit verband wil ik er normaals op wijzen dat de regering hierin zelf een rol speelt door de kwestie doelbewust te negeren. Men wil gewoon niet. Ook in bredere zin valt deze houding op: kort na (nee, niet tijdens) de Begrotingsdebatten werd duidelijk dat het Banenplan** van de regering op drijfzand berust. Het gepresenteerde plan was niet eens aangeboden aan het CPB om door te rekenen. Er werd maar wat gekakeld, inclusief door de soevereine majesteit.
U bent gewaarschuwd voor de eerstvolgende verkiezingen.
Monk,
26 september 2014
(foto: Monk)
*VPRO, ZEMBLA uitzending 25 september 2014
**Banenplan: 100.000 banen erbij om werkloosheid terug te dringen.
