Je kon erop wachten. Na het Slavenmonument en de Pietenkwestie lopen actiegroepen te hoop tegen het verschijnen van een film over de historische admiraal Michiel de Ruyter.
Hij is een boef met een slavernijverleden en geen zeeheld, luidt de kern van het protest van de groep die zich Michiel de Rover noemt, een toepasselijke zij het wat kinderlijke grap.
Opnieuw moet Nederland excuses maken voor haar slavernijverleden. Aan wie is me niet helemaal duidelijk. Toch niet aan de Engelsen, op wie De Ruyter een aantal slavenforten in West Afrika heroverde. Ook niet aan de Afrikaanse handelaren die de slaven uit de binnenlanden haalden en bijeenbrachten in genoemde forten. De slaven zijn allang dood, net als hun kinderen en nog handenvol navolgende generaties. De Ruyter leefde tussen 1607 en 1676.
Nederland is erg goed in het voeren van zinledige twistgesprekken. In dit geval vind ik dit niet heel erg. Het protest is ongeveer de laatste vorm van geschiedenisles die hier wordt aangeboden. Naast de musicals van Joop van den Ende natuurlijk, waarin bijvoorbeeld het heldhaftige verzet van Nederland tijdens de Duitse bezetting wordt getoond. Dit, terwijl de gemiddelde Hollander zich wijselijk afzijdig hield en soms geld verdiende aan de bezetting. Verder heeft Nederland nauwelijks een verleden, wanneer je tenminste afgaat op het hedendaagse onderwijs.
Er wordt door actiegroepen als Michiel de Rover flink gekat op wangedrag uit de oude doos. Mariniers hebben al aangekondigd om lastige actievoerders in het water langszij het Scheepvaartmuseum te smijten. Vreemde kwestie, want ik dacht dat mariniers bij uitstek bedoeld zijn om nieuwe wandaden in den vreemde uit te voeren. Wat hebben zij te zoeken bij het Scheepvaartmuseum waar een film in première gaat?
Afgezien van geschiedvervalsing die in de film zonder twijfel wordt bedreven en waartegen je wat mij betreft best mag protesteren, komt mij voor dat de actievoerders een kans laten liggen.
De Ruyter is namelijk een typische exponent van de destijds heersende macht van rijke kooplieden, edelen en kerkvaders die hun invloed ermee bevorderd zagen. Hij was een praatjesmaker en een vechtersbaas, een vrijbuiter die van school werd gestuurd. In religieus opzicht was hij liberaal ofwel onverschillig. Niet in de laatste plaats werd hij populair omdat hij op diverse manieren rijkdom verwierf en daarmee aanzien en macht. Het is of je het profiel van een hedendaagse VVD’er doorleest.
In mijn optiek is er alle reden om juist daar de nadruk op te leggen. De Ruyter voldoet aan het archetype van de moderne neoliberaal. Net als nu hadden lieden als De Ruyter geen boodschap aan bezwaren tegen uitbuiting en machtsoplegging. Slaven waren handelswaar, de massa der schepelingen met een Hollandse naam spotgoedkope arbeidskrachten. Het leven van de matrozen was erbarmelijk. Er werd aan boord zo druk gestorven dat men reserve arbeidskrachten meevoerde om de tekorten aan te vullen. Je liep alle kans op ziekten, verwondingen en lichaamsstraf, zat wekenlang in het donker, kreeg slecht eten plus een verplichte neut om je volgzaam te houden.
Waar ik op doel, is dat de actiegroep Michiel de Rover de historisch overschatte De Ruyter kan gebruiken om te benoemen wat er in dit land nog altijd aan de hand is.
Precies als in de Gouden Eeuw hebben de kooplieden het hier voor het zeggen en zij hebben weinig gunstigs voor met de gewone bevolking. Kijk naar V&D, waar onder Amerikaans eigendomskapitaal aan werknemers een loonsverlaging wordt opgelegd zonder zelfs maar inzichtverschaffing in de werkelijke situatie te bieden. Faillissement van het warenhuis is namelijk niet ondenkbaar. En was het niet onze toenmalige premier Balkenende zelf die de Gouden Eeuw roemde op als voorbeeld van daadkracht en positivisme? De Ruyter was trouwens niet alleen admiraal in overheidsdienst. Hij deed zelfstandig zaken en dit legde hem geen windeieren. De naam De Ruyter betekent overigens mogelijk Kaper: kan het nog duidelijker?
Al met al komt mij het protesteren tegen de film nogal beperkt voor. Richt je pijlen liever op de macht van de grote jongens van vandaag. Kom op voor de kinderen van India die hun toekomst verpesten met dom werk voor de kledingindustrie van Primark en consorten. Protesteer tegen prostitutie en vrouwenhandel, de uitbuiting van tijdelijke arbeidskrachten, de afbraak van voorzieningen die maatschappelijke scheuring kunnen voorkomen.
Zie in dat de schande van ooit door precies dezelfde soort lieden werd veroorzaakt als die we vandaag zien rondrijden in hun Mercedes. Toon je solidair met de mariniers, de sukkels die zich laten misbruiken om de belangen te beschermen van multinationals en de Landsheren in Den Haag. Vroeger kregen deze kerels scheurbuik, vandaag worden ze afgedankt met longen verpest door verarmd uranium en kankerverwekkende verf. Plus de ontkenning dat het hier iets mee van doen heeft.
Het is een film, beste mensen. In de hoofdrol schittert een man die even gemakkelijk voor Jumbo reclame maakt. Hier laat hij zich geregeld omkopen en in de luren leggen door zijn vrouw, alles voor een biefstuk en een portie seks. Het beeld klopt gewoon. Wat wilt u nog meer?
Monk
27 januari 2015
(foto: Monk)