Iets bonsde tegen het raam.

Ik ontwaakte. Het moest een vogel zijn geweest. In mijn droom bevond ik mij in een groot gebouw. Het was aan het einde van een schooljaar. Jongeren stroomden naar buiten. Ik liep op met een paar die spraken over de komende examens. Er hing een sfeer van optimisme en verwachting.

Ik was aan het einde van mijn middelbare schooltijd al kapot, merkte ik op, mij ineens bewust van ons leeftijdsverschil. Gelukkig schonk niemand aandacht aan mijn dissonante woorden. Ik wachtte tot een meisje passeerde dat ik vaag kende. Ik zag haar graag, maar ondernam niets. De overtuiging dat ik haar slechts ongelukkig kon maken, was te sterk.

Wanneer ik sterf, zal het zijn gelijk mijn vader. Hij zag eruit als had hij drie dagen met zijn hoofd in een lus van staaldraad gehangen voor hij alsnog crepeerde. De dood weerspiegelt hoe de mens heeft geleefd.

Het duurde een aantal zittingen voor de coach inzag dat haar aanpak van enthousiasme en goede bedoelingen weinig effect had. Vanuit haar gezichtspunt, bedoel ik. Voor mij was haar optreden een ware kwelling die de verschijnselen alleen maar verergerden. Door haar aarzeling werd zij als het ware menselijker. Je kon je ineens voortellen dat zij thuis zou zijn, aan tafel met een paar kinderen die haar hun nieuwste tekeningen lieten zien. Ik zei dat het mij beter leek de sessies af te ronden. De regie is het laatste dat je moet weggeven.

De val waarin de volhouder trapt, is dat de wereld verandert en de volhouder alle rek in zijn of haar systeem verbruikt om mee te komen en niets te laten merken. De omgeving is voorlopig coulant, want zij leeft in haar eigen luchtbel.
Natuurlijk zond ik deviante signalen uit, maar niemand interpreteerde deze naar waarde. Daarbij was ik voorzichtig. De kans dat een chef mij op het matje kon roepen, bleef gering. Mailberichten werden tijdig gewist, opmerkingen beperkt tot kleine kring.

Met de menselijkheid van de coach was het overigens snel gedaan. Getraind in het vak, onderkende zij razendsnel de professionele implicaties, ofwel de eigen boterham. Bijna obligaat deed zij nog een suggestie voor een andere behandeling. Het ging om EMDR, een behandelmethode die de meest frustrerende situaties uit het verleden wil oproepen en koppelen aan een spel van zintuigelijke afleiding. De hersenen verliezen de focus en de frustraties zakken naar de diepte. Zoiets. Mij leek het niets. Op dat moment leek niets mij iets. Ik wilde alleen maar weg, de buitenlucht in, ver weg van coaches en collega’s en mensen in het algemeen.

Waar had ik ook moeten over beginnen? De behandelmethode EMDR is vooral bedoeld voor mensen met PTSS, een emotionele knoop ten gevolge van een ernstig levensfeit: brand, een overval, confrontatie met verlies. Een eenmalig gebeuren, of repetitief in een gelijkwaardige categorie: de agent die meerdere keren met moord en doodslag te maken krijgt, de ziekenbroeder die teveel kinderen aan kanker ziet overlijden. Wat kon ik aanvoeren? Lang geleden belandde ik in een verkeerd leven, misschien op begrijpelijke gronden, maar evengoed verkeerd. Voor mij voelde het aan of de omgeving zich aanhoudend inspande mijn identiteit te slopen, niet (eens) opzettelijk, maar door negatie, gebrek aan belangstelling, andere doelen, normen en gewoonten. Wat had ik moeten roepen bij de therapeut met haar EMDR balletje dat ik diende te volgen met de ogen?

Inderdaad: aan het einde van mijn veel te lange verblijf op middelbare scholen, was ik al kapot. De gangbare doelen verloren hun belang, want alles in het leven is gekoppeld aan tijd. Ik was fysiek in orde, had voldoende intelligentie, voldeed aan de meeste normen die jongeren elkaar stellen. Desondanks werd destijds de situatie al snel precair. Het liep ook scheef, al slaagde ik erin de schade te beperken en nieuwe wegen in te slaan.

Bij een ander had het helemaal kunnen goed komen. Bij mij werd het een strijd om overeind te blijven, mogelijk ook juist omreden dat ik teveel mijn best deed, belang hechtte aan een optimaal resultaat met hieronder het belang van vrijwaring van kritiek en controle. In de kern was al teveel schade aangericht. De kern is wat resteert als het andere wegvalt.

Monk
20 augustus 2014