De recente ontdekking van een massagraf bij Frankfurt am Main riep aanstonds associaties bij me op met WO II: der Tod ist ein Meister aus Deutschland.
Fout: ik zat er zowat 8.000 jaren naast. Het gaat om een prehistorische dorpsgemeenschap die met de botte bijl werd uitgeroeid. Destijds bestonden er nog geen Duitsers.
Het betrof waarschijnlijk geen incident, maar een reguliere vorm van oorlog voeren.
Al eerder waren er aanwijzingen, dat de betreffende bandkeramische cultuur op gewelddadige wijze verdween.
In het graf werden geen jonge vrouwen of mannen aangetroffen. Het is redelijk, te veronderstellen dat zij werden afgevoerd als slaaf en handelswaar, precies zoals IS tegenwoordig doet. De als nutteloos beschouwde dorpelingen, te weten kinderen en ouderen, moesten dood.
Oorlog, altijd maar oorlog. Clausewitz beschreef het in termen van voortzetting van de politiek met toevoeging van andere middelen. Je begrijpt waar het heen gaat. Oorlogvoering is evenwel complexer dan het op elkaar inhakken van legers. Het gaat bovenal om diplomatie, het aangaan van bondgenootschappen, mobiliseren van kapitaal en mensen en het stellen van te bereiken doelen. Oorlogvoeren is strategisch denken en handelen.
De oude Romeinen waren hierin meesters. Met de beproefde methode van de worst en de stok, werden volkeren overgehaald mee te werken aan Pax Romana. De term verhult, dat het weldegelijk ging om machtsuitoefening. De aanpak vormde een belangrijke reden waarom het Romeinse Rijk zo lang standhield.
Zo ging het niet altijd. Hitler deed er op een bezeten manier alles aan om de Europese Joden volledig uit te roeien. Slavische volkeren waren gedoemd het Herrenvolk in vreze te dienen. Hij was noch de eerste noch de laatste met soortgelijke denkbeelden. De Spanjaarden probeerden de Indianen van Zuid Amerika met de verspreiding van ziekten uit te moorden. Pol Pot had het voorzien op een ieder die in Cambodja kon lezen en schrijven. Doelbewust liet hij tussen de 2 en 4 miljoen mensen creperen. En altijd was er voldoende personeel te vinden voor het vuile werk.
De vernietigende kracht van fysieke oorlogvoering is ongetwijfeld een motor voor de wens tot vrede. Nog meer dan mannen hebben vrouwen alle reden zich hierover duidelijk uit te spreken, want soldatengeweld gaat altijd over drie zaken: moorden, plunderen en verkrachten. Toch doen ook vrouwen mee aan oorlog: ze vergiftigen kinderen met leugens, werken in munitiefabrieken en voeren zelfs beulstaken uit in gevangenissen.
De mens is een wezen dat je in aanleg schizofreen kunt noemen. De neiging tot geweldsuitoefening kent een tegenkracht in barmhartigheid en het nastreven van vrede. Overdag kan hij beestachtig moorden, na het avondeten speelt hij met de kinderen. Onzinnige en onhoudbare ideeën worden uitgevoerd in kille berekening en planning. Het komt mij voor dat de mens meer teweeg brengt dan hij kan hanteren. Tegelijk ziet hij dit vaak in, maar is soms onmachtig adequate maatregelen te treffen. Rationeel inzicht wordt weggepoetst met opvattingen die neerkomen op ideologie of godsdienst.
De mens toont geregeld een gevaarlijk mengsel van ratio en emotie. Evolutionair gezien is hij een buitenbeentje, een misfit. Er bestaan wel dieren die ook elkaar opvreten, maar dit gebeurt zonder vorm van moraal of een plan voor de lange termijn. Krokodillentranen zijn de uitdrukking voor dit verschijnsel: ze bestaan niet.
In iedere mens afzonderlijk, binnen groepen en tussen verschillende groepen van welke samenstelling ook woedt een permanente veenbrand. Altijd en overal broeit een spanning die kan uitdraaien op misverstanden en moedwil.
Mijn denkfout aangaande het gevonden massagraf bij Frankfurt bevestigt het menselijk tekort. Mijn hersenpan ging aanstonds aan de haal met gegevens die een heel andere betekenis bleken te hebben. Mijn geheugen zond een verkeerd alarmsignaal uit, zo kun je er ook naar kijken. Maar ergens loerde ook de behoefte aan bevestiging van een ingebakken overtuiging: dat de Duitsers moordenaars zijn.
De mensen van 8.000 jaar geleden waren in de kern niet anders dan de Spanjaarden in Zuid Amerika, de Nazi’s van een halve eeuw geleden of de moordenaars van Srebrenica. Eenmaal losgebroken, zijn we levensgevaarlijk. Als soort zijn wij zeer succesvol gebleken, maar tegelijk instabiel en een gevaar voor alle leven op aarde, inclusief de eigen soort.
Aan de andere kant: zonder extreme tegenstellingen zouden we ons wellicht te pletter vervelen. Ik acht het goed denkbaar, dat de slachters van Frankfurt naderhand een gezellig feestje bouwden, met een goed glas en een knekeldansje op het verse kerkhof.
Monk
19 augustus 2015
(foto: Monk)
