Een kwart van de Nederlandse bevolking rookt . Nog staat er tegenwoordig vilein bij vermeld: rookt nog.

Als het kille economische denken ergens goed voor is, dan voor het inzicht dat roken de samenleving miljarden kost, elk jaar opnieuw.

Naarmate het percentage rokers daalt, toont de harde kern zich taaier. Prijsverhoging en dreigementen rond gezondheidszorg helpen nauwelijks. Op keiharde feiten over kanker wordt laconiek gereageerd: we gaan toch allemaal een keer dood. Niets zal helpen om de laatste 10% van het roken af te helpen. Ooit had ik een buurvrouw met een fatale keelkanker die gewoon bleef volharden. Ook haar man stak geregeld op.

Mijn eerste sigaret blijft een levenslang herinnerde mijlpaal. Roken was bedoeld voor volwassenen en ik was pas een jaar of acht. De laatste sigaret staat me minder goed bij. Stoppen met roken, was een besluit en bij mij betekent dat punt uit. Ineens was het gedaan.

Het begon met het bescheiden feestje van mijn ouders toen ze 12 ½ jaar getrouwd waren. Vandaag zou je dit samenzijn niet als feestje hebben herkend, maar destijds leek het heel wat. Het was hartje zomer en bij ons thuis: een plattelands woonhuis, omgeven door akkers en stilte. Op tafel stonden drankjes en koekjes. In een limonadeglas prijkten sigaretten. Mijn half oom K. was twaalf of dertien en daarmee tussen tafellaken en servet zoals het werd genoemd. K. verveelde zich, maar kon niet zomaar in zijn eentje verdwijnen. Dus moest ik mee.

Uit het zicht van de volwassenen haalde hij twee sigaretten van het merk Caballero tevoorschijn. Hij gaf instructies wat te doen en even later inhaleerde ik de eerste nicotine in pure vorm. Ik zal hebben gehoest, maar erger was dat ik bijna meteen naar de wc moest. Ik zal u de details besparen, maar het ging helemaal fout en het wangedrag kwam gelijk aan het licht. Straf bleef uit: het was immers feest en iemand zal hebben geroepen dat de dingen nu eenmaal zo gaan met kwajongens. Roken werd beschouwd als volstrekt normaal en de merken waren zelfs verbonden met een ongeschreven rangorde en status. Caballero stond laag op de ladder.

Het avontuur bleef een incident. Het latere zelfstandige roken kende een geleidelijk begin: sigaretje aannemen hier, pakje kopen daarginder, verbergen en soms moeten weggooien omdat de bewaarplek te vochtig was. Immers: het absolute verbod op roken bleef gewoon gehandhaafd, al was ik tot mijn zestigste jaar thuis blijven wonen wat ik niet deed. Tegen dat ik achttien was, rookte ik heimelijk een pakje in de week en een jaar later een pakje per dag. Dit met dank aan het spijbelen van school: je moest toch wat met al die vrije uren.

Alles bijeen rookte ik een jaar of vijftien straf door. Roken is lekker en ontspant. Het is bovendien een mooi ritueel. Je koopt het merk van je voorkeur waarvan je niet wilt weten hoe deze is gestuurd door reclame en statusgevoel. Ook de aansteker is van belang. In mijn geval kocht ik daarom nooit Caballero of een kloterige plastic aansteker. Als vroegrijpe snob koos ik een zwartmetalen Italiaanse aansteker en legde graag een doosje Craven A voor me neer. Wie denkt dat dit puur was om anderen te imponeren, zit ernaast. Thuis en alleen op de bank verschafte dit mij ook genoegen, precies zoals ik liever een enkel Belgisch kwaliteitsbiertje drink dan een strekkende meter paardenpis van Heineken. Esthetica is een ondergewaardeerde bron van voldoening.

Alles dat begint, houdt weer op. Een kwart eeuw geleden kapte ik met roken. Het hield op zoals het begon: geleidelijk en dan toch nog abrupt en definitief. Stoppen bezorgde me geen enkel fysiek ongemak. Eerder begon ik me beter te voelen omdat de steen uit mijn longen verdween. Wel was er sprake van sigaret gebonden rituelen waarvan ik moest afkicken. Lekker gegeten? Geen sigaret opsteken! Is je vrouw weggelopen? Blijf af van die peuken! Staat je auto voor de deur in brand? Zoek geen troost in een aangeboden sigaret! En nooit meer naar de tabakshandel om een pakje te kopen, ook niet voor je gezellige half oom.

Het staat onomstotelijk vast: de fabrikant van rookwaren mengt kwistig en listig verslavende stofjes door de tabak. Veel erger is evenwel, dat dit gegeven de roker een vrijbrief verschaft, een brevet van onvermogen om te stoppen. Roken is geen rationele bezigheid en dus helpen verstandige argumenten om te stoppen niet. Wie de dwaling leert verafschuwen, is instant karma van het roken genezen en taalt er niet meer naar. Zo simpel is het. Bespaart u zich dus het verweer dat u een vreugdeloos moralisme wordt aangesmeerd. Stop botweg en gooi het laatste pakje weg.
Het mijne bewaarde ik als een soort medaille, om te kunnen verwijzen naar mijn overwinning.

Monk
16 januari 2016
(foto: Monk)