Een blik op de stand in de vaderlandse competitie leert, dat een kleine elite oefenpartijtjes speelt tegen de rest. Het model staat voor wat elders in Europa plaatsvindt. Het kapitaliseren, mondialisering en kannibaliseren in het voetballen, leert ons bovendien welke weg we maatschappelijk zijn ingeslagen.
Het verschil tussen de eerste 4 plekken en de laatste 12 in de nationale eredivisie is indrukwekkend. PSV staat op 46 punten, Ajax en AZ volgen 41 en 38. Vitesse op plek 8 staat op een achterstand van 22 punten van de leider, dat zijn 7 wedstrijden waarin de ene moet winnen en de andere verliezen. Vanaf hier doet men mee voor spek en bonen. Willem II op plek 14 heeft een achterstand van 30 punten, ofwel 10 wedstrijden zoals boven beschreven. Daaronder wordt nog geen score van 30% van de leider behaald.
In de ons omringende landen regent het ook. De Duitse Bundesliga wordt overheerst door Bayern met 41 punten, op gepaste afstand gevolgd door Schalke en nog 5 andere clubs met een punt of 30, dat zijn 4 wedstrijden winnen voor de lager geplaatste en tegelijk verlies voor de leider: een onwaarschijnlijk scenario. Vanaf plek 7 is de achterstand ronduit hopeloos op minimaal 26 punten. Hekkensluiter FC Koln verzamelde een tragische 6 punten, nog geen 15% van Bayern. In de UK speelt hetzelfde orkest. Bovenaan staat Man City met 55 punten, gevolgd door Man United met 42, ofwel 4 wedstrijden in de modus winnen versus verliezen. Wie gelooft hierin? Chelsea krabbelt op 39 punten dapper mee, maar daaronder is alles klein bier. En we zijn op de helft van de competitie.
De situatie is nog ongelijker wanneer we bedenken dat Ajax, PSV en AZ in de Jupiler League een nieuwe lichting spelers opleidt. Op zich een beetje vreemd, om niet te zeggen tendentieus. Deze B-elftallen weerhouden andere clubs van deelname. De jeugd van de elite bezet bovendien de plekken 3 en 5. Zij presteren dus beter dan het gros van de Jupiler. De grote clubs bouwen hiermee aan bestendiging van hun voorsprong. De basis van deze machtsuitoefening is geld. Aangezien geld niet aan bomen groeit, komt het ergens anders vandaan.
Geldbronnen voor de voetballerij zijn er vele, maar tv rechten en input van investeringskapitaal domineren. Steeds vaker wordt een club gekocht door een miljardair uit een gebied waar het voetballen geen enkele betekenis heeft: Quatar, Israël of Kazachstan. De club wordt het speeltje voor de eigenaar. Niet winnen is de eerste missie, maar pronken en snoeven. Probleem van deze constructie is, dat de sport op het tweede plan komt, het publiek wordt benadeeld en clubs onder andere invloeden dan prestaties razendsnel kunnen opkomen of instorten. ADO Den Haag toonde met Chinees Wang Hui nog een ander fenomeen: spelers werden ineens niet meer betaald en Heer Wang dacht dat hij verstand van voetballen had. Wordt er trouwens wel eens ergens in de voetbalwereld op doping gecontroleerd?
In Nederland is met name Ajax draagkrachtig, evenwel niet naar Europese maatstaven. Echt rijke clubs kopen wie ze willen: spelers, maar ook de trainer en bestuurders, juristen en scouts. Geen minder draagkrachtige club kan zich nog ontwikkelen of de geldpooier verschijnt om leuke spelers weg te kopen of een trainer over te halen. Ingrepen worden steeds brutaler, met als voorlopig dieptepunt de schandalige tussentijdse overgang van Neymar naar PSG. Een zak afkoopgeld op tafel en hup: meneer speelt vanaf aanstaande zondag voor de concurrent. Of niet. Waarmee ik bedoel dat goede spelers al te vaak op de reservebank belanden. Op het veld kunnen er maar 11 staan en een aangekochte speler kan in ieder geval niet uitkomen voor de concurrentie.
Op de grasmat staan complete huurlegers. Waar voorheen nog een band met de plaats van herkomst en omgeving bestond, is deze vervangen door sentimenten van meer narcistische aard. Lagere clubs zijn voor losers. Alleen aan het allerbeste wil de moderne consument zich spiegelen. Veel clubs hebben satellieten om goedkope voetballertjes weg te kapen, bijvoorbeeld uit de achterbuurten van Afrika of Latijns Amerika. De trend van deze veekeuringen is, dat zij op steeds jongere leeftijd plaatsvinden. Slagen de jongens naar de normen van het geld, dan worden ze rich and famous. Vallen ze door de mand, dan dump je ze weer in de rimboe of favela. Human Capital als vorm van kolonialisme.
Kun je iets doen tegen deze onsmakelijke ontwikkeling? In theorie wel. Zet de tv af en koop kaartjes noch gadgets. Maar de mogelijkheden tot verleiden en intimideren* plus de belangen van de media bieden weinig rooskleurige perspectieven. Eerder zal de sport verder in handen vallen van rijke cowboys. Wat louche Aziaten in hun gore kantoortjes kunnen, dat kunnen van het eigenlijke spel losgeweekte clubs zelf vast beter. Te meer daar zij spelers kunnen maken en breken.
Er is veel werk aan de winkel voor de FIFA om een en ander in betere banen te leiden.
FIFA, u weet wel. Gefeliciteerd, voetbalminnend Europa!
Monk
27 december 2017
(Foto: Monk)
* intimideren: zoals een overmaat aan tv wedstrijden ten koste van andere programma’s.