We worden onnozel geboren, afgezien van wat in onze genen is ingebakken. In vroeger dagen leerden we van de oudere generatie waarop we dienden te letten: wat zijn de mogelijkheden en waar moet je voor oppassen. Helaas zijn er ook andere gevaren, waartegen geen adequate opvoeding bestand is. Er bestaan natuurverschijnselen en ziekten, overbevolking en hongersnood. Rampen komen bovendien zelden enkelvoudig, omdat het een het ander uitlokt.
Het grootste gevaar voor de mensheid komt evenwel van de mens zelf. Onder gunstige omstandigheden neigen we naar een soort luiheid die we beschaving noemen. In de kern zijn we roofdieren, met als inzet macht en wellust. Het ontbreken of negeren van checks and balances leidt tot despotisme en barbarij, zoals de geschiedenis in voldoende mate aantoont.
Wereldmachten kwamen op en gingen onder. Meestal met geweld en onvoorstelbaar leed. Het grote verschil tussen het verleden en vandaag ligt niet in verandering van de menselijke aard, maar in de staat van de technologie. Deze heeft de mensheid steeds verder gebracht, ook van de kans om een groot conflict te overleven.
Het Europese kolonialisme was slechts mogelijk door een voorsprong in technologie. In de directe confrontatie was het verschil in bewapening doorslaggevend. Dit lag op zijn beurt aan de organisatie van arbeid en kapitaal en bovendien aan een moraal welke via wetten en religieuze dogma’s disciplinering afdwong. Dat dit van belang is, bewees de ondergang van Nazi Duitsland: tot in de laatste woeste uren draaiden de wapenfabrieken en werd de post gewoon bezorgd.
Bulletin of the Atomic Scientists stelt, dat het risico van een nucleaire oorlog op wereldschaal even groot is als in 1953, toen waterstofbommen werden getest door de toenmalige concurrenten VS en USSR. Geen zinnig mens wilde een kernoorlog, maar het had zomaar kunnen gebeuren. Het geklungel onlangs op Hawaï bevestigt, dat we ook vandaag zonder scherpe aanleiding een kernoorlog in gerommeld kunnen worden.
Er is meer: van oudere kernwapens uit de USSR is onduidelijk waar er vele zijn gebleven na 1991. Het is goed denkbaar dat terroristen van welke signatuur ook vroeger of later de hand op een exemplaar weten te leggen.
De technologie van Amerikaanse nucleaire opslagsilo’s werd ontwikkeld in de jaren 70 van de vorige eeuw. Een deel van de software staat nog op floppy discs, normaliter al moeilijk te vinden in een museum.
Steeds meer landen ontwikkelen op eigen kracht kernwapens, dreigementen en sancties ten spijt. Ook een kleine dictator kan met groot vuurwerk spelen.
De oudere machten maken recent meer nieuwe en kleinere kernwapens aan. Hoe meer devices bestaan, des te groter de kans dat het een keer fout gaat. Het is vooral de onvoorstelbaarheid in de uitwerking die ons veilig doet wanen.
Het Westen vierde feest na het instorten van het Russische communisme. De Amerikaanse politicoloog Francis Fukuyama sprak zelfs over het Einde van de Geschiedenis. Mensen geloven graag wat hen goed uitkomt. Pas na de aanval op Twin Towers door Bin Laden begon deze zelfingenomen houding te kantelen. Zelfs het megalomane Washington begreep hoezeer ze wordt gehaat en dat voor hetzelfde geld een oude vuile kernbom was ingezet.
Intussen herstelt een neo tsaristisch Rusland zich met wapengekletter en geopolitiek van de oude stempel. Wereldwijd nemen de staatsuitgaven voor defensie snel toe. Iran en Nood Korea dagen de bestaande pikorde uit. Regeringen in tal van landen onttrekken zich steeds vaker aan checks and balances. Nepnieuws en hacken van computersystemen zijn trendy. Uit de psychologie is bekend dat onbelemmerde macht leidt tot steeds minder compassie met anderen, inclusief de eigen bevolking. Geen best vooruitzicht en alle reden wakker te worden uit de slaap der welvarende.
Monk
26 januari 2018
(Foto: Monk)*
Expositie Kim Utopie, Assen
