Er ligt een nieuw akkoord over migratie naar Europa: Frontex wordt versterkt en er komen gesloten opvangcentra in Afrika en op Zuid Europese bodem. Vanuit deze kampementen worden toegelaten asielzoekers verdeeld over EU landen die hen willen opvangen. Wat moet gebeuren met afgewezen klanten blijft ongewis. Dat zijn pas resultaten.

De afspraak kwam tot stand onder druk van Italië. Met name Salvini, minister van Binnenlandse Zaken, blokkeert elke EU regelgeving zolang er niets over migranten is afgesproken. Deze houding wordt steevast keihard genoemd, alsof de EU niet jaren de tijd kreeg om adequaat migratiebeleid te maken. Dat in de media permanent van vluchtelingen en noodsituatie wordt gesproken, is even tendentieus.

Het akkoord is feitelijk een bekrachtiging/verscherping van Operatie Sophia, de in 2015 gestarte EU poging om overzeese migratieroutes op te sporen en te frustreren. Dit project kreeg veel kritiek omdat zij mensensmokkel juist zou bevorderen (veerdienst Europa). Migranten en lokale bendes weten dat EU schepen slechts 20 kilometer van de kust patrouilleren: even bellen met een Duitse kapitein. De kritiek veranderde weinig aan Sophia, getolereerde NGO schepen of de zwakte van Frontex.

Angela Merkel, de al bijna afgeschreven leider van de meest begeerde EU lidstaat, drong eveneens aan op een akkoord, zij het wegens de notie dat falend migratiebeleid de EU kan opblazen. Zij blijkt evenwel weinig te hebben opgestoken van de migratiecrisis in 2015. Destijds bewoog zich een onafzienbare optocht van Afrikanen en Arabieren over de Balkan richting het beloofde land. Onderweg doorkruiste veilige landen werden niet interessant genoeg bevonden om neer te strijken.
Merkel, persoonlijk medeverantwoordelijk voor de aanzwellende stroom, vreesde dat stagnatie tot een nieuwe Balkanoorlog kon leiden. Zij garandeerde toegang tot Duitsland en werkte (met Rutte) tegelijk de zogenaamde Turkije Deal uit. Haar grondhouding bleef onveranderd: Wir schaffen das.

Het nieuwe verdrag toont, dat de EU nog altijd onmachtig is om eenduidig, laat staan krachtig beleid te voeren. Alleen al de subtiele toevoeging landen die hen willen opvangen is een concessie aan bepaalde Oostblok staten. Merkel interpreteert, dat de EU meer migranten wil opnemen en hiertoe actiever op de Middellandse Zee zal worden ingezet. Bij Seawatch, AzG en Open Arms kan een flesje worden opengetrokken. Tegenstanders, onder aanvoering van Salvini, lezen in de tekst dat migranten voortaan in gesloten kampen verdwijnen waar hun lot onzeker en weinig aangenaam zal zijn. De werkelijkheid is, dat Europa lek blijft als een zeef en dat hierdoor het populisme aan kracht wint.

NGO’s beroepen zich op het Zeerecht om hun reddingsoperaties te rechtvaardigen. Onveranderd lossen zij hun vrachtje in de meest nabije Europese haven. Ongeacht hoe je over migratie denkt, lijkt mij deze redenering laakbaar. De plicht om drenkelingen op te pikken, komt voort uit het eeuwenoude besef dat je drenkelingen van in nood geraakte schepen moet helpen. Dit lot kan immers elke zeevarende treffen. Gedacht werd destijds aan noodweer, ongelukken en oorlogsgeweld – niet aan ondersteuning van een door mensensmokkelaars opgezette veerdienst tussen Afrika en Europa.

NGO’s vergeten graag, dat het gros van de migranten afkomstig is uit delen van Afrika waaruit men zonder acute levensbedreiging is vertrokken. Het negatieve reisadvies is vooraf bekend: In Afrika hebben de mensen ook mobieltjes. Je hoort NGO’s ook nimmer over de aantallen migranten die nog staan te popelen en welke effecten massale toelating op Europa zullen hebben. Met de toenemende verdroging van grote gebieden zal deze druk alleen maar toenemen.

Tegelijk hebben de EU regeringen en Brussel boter op het hoofd. Zo wordt zelden openlijk kritiek geleverd op schatrijke oliestaten in het Midden Oosten, die de deur op slot houden. De toevoer naar Europa van olie en gas wordt belangrijker gevonden.

Merkel heeft gelijk te denken, dat het EU project op migratie kan stranden. Zowel binnen Duitsland als in alle andere EU landen neemt het verzet tegen opgedrongen import toe en leidt het tot toename van obscuur nationalisme. Rechtse leiders spreken van omvolking: de blanke en christelijke Europeaan moet plaatsmaken voor islamitische import. Het is een term uit de tijden van Mussolini en zijn Duitse tovenaarsleerling. De linkse en christelijke elites willen evenwel hun hoge morele principes ophouden en hebben lak aan wat beschouwd wordt als volkse sentimenten. Multinationals zien in de toestroom nieuwe consumenten en ongeorganiseerde arbeidskrachten. Zij gaan de integratie bovendien toch niet betalen.

Met enig pessimisme kun je stellen: bedtime for democracy. In verscheidene landen is dit al enigszins het geval: Poetin, Trump, Erdogan, Bolsonaro en Orbàn zijn allesbehalve democraten. De rechtsstaat wordt opgerekt, vrije nieuwsgaring gefrustreerd, straatprotest uiteen geslagen en knollen worden voor citroenen verkocht. Democratie heeft in toenemende mate de neiging te werken als een monsterverbond tussen een brutale elite en conservatief stemvee.

De enige hoop, als je het zo mag noemen, is dat met de opmars van bruine krachten de aantrekkingskracht van Europa zal afnemen. Dan kun je immers net zo goed in Soedan of Afghanistan blijven. Iets niet oplossen, biedt ook een oplossing.

Monk
19 augustus 2019