Monkwise

columns verhalen fotografie

Naar de maan

Oostzaan

Ruimtevaart herwint aan populariteit. Een tijd lang vertraagden ongelukken de boel, maar een  hervatte wapenwedloop en de game industrie geven een nieuwe impuls. Mars wordt momenteel onderzocht door Amerikanen, Chinezen en zelfs door olieboeren van de VAR.

Tot nu toe hadden staten het monopolie op ruimtevaart. Vandaag maken ook private personen uitstapjes tot boven de dampkring. Jeff Bezos, oprichter en baas van Amazon, is zo iemand. Geselecteerde gasten mogen mee voor gezelschap en zijn imago. Een gat in de markt en in de ozonlaag. Klandizie genoeg, neem dat maar van mij aan.  Om u de waarheid te zeggen: kon ik het betalen, dan meldde ook ik mij aan. Een ruimtereis als ultieme vorm van escapisme.
Na afloop volgde een persconferentie, want in stilte gaat het natuurlijk niet. Jeff dankte alle klanten en medewerkers van Amazon : want jullie hebben dit betaald. Een begrijpelijke uitspraak: nergens ter wereld betaalt Amazon belasting, terwijl de lonen en arbeidsomstandigheden bij het bedrijf slecht zijn.

De wetenschap schiet niets op met Circus Bezos, platenboer Branson en de beursmanipulant Musk.  De vluchten dienen slechts vermaak en reclame en de uitstoot van een enkele lancering produceert meer CO2 dan een gemiddelde westerse burger veroorzaakt in 250 jaar. Kanttekening: het is niet de lancering zelf die zo vervuilt, maar de aanmaak van de benodigde brandstof.

Een halve eeuw geleden trilde de aarde van opwinding. Als uitvloeisel van de Koude Oorlog kwam het tot de eerste bemande maanlanding.  Mogelijk omdat deze plaatsvond in juli vakantietijd werd er op mijn middelbare school  (MHDS/HBS) in Alkmaar geen aandacht aan besteed. Hier kreeg je handelsrekenen en boekhouden, een beetje natuurkunde en scheikunde; helaas geen kosmologie.

Een paar jaar later (je kon herdenkingsmunten sparen door benzine te tanken) bracht ik de ruimtevaart alsnog in de klas. De docent geschiedenis gaf ons opdracht een stelling voor een maatschappelijk debat te bedenken. In die dagen was het communisme van Castro en Mao onder geschoolde jongeren populair, militaire dienst schemerde aan de horizon en wat te denken van de invloed van popmuziek?

Als plattelandsjongen begreep ik de stadse gevoeligheden nog niet zo goed.  Mijn vader had zijn bedrijf weliswaar ingeruild voor een dienstbetrekking bij de gemeente, maar het zaad van zelfstandigheid was bijtijds uitgezet. Blinde adoratie voor een politieke figuur of popster was mij vreemd, net als collectivistisch denken. Wat kon mij de Chinese Culturele Revolutie schelen?

Toen het mijn beurt was, beweerde ik even naïef als opgewekt dat er meer geld naar ruimtevaart moest. Ik zal er vast een paar argumenten aan hebben toegevoegd, iets over het belang van wetenschappelijk onderzoek of de kans dat elders leven zou worden ontdekt. Feit is, dat mijn stelling vooral werd ingegeven door verwondering over de kosmos, de onwaarschijnlijke afstanden en het fenomeen tijd. Op ons boerenerf had ik honderd keer in stilte naar de nachtelijke hemel gekeken. Vanaf mijn 14e gebruikte ik hiervoor een zelf verdiende verrekijker. Op een blocnote van de HEMA probeerde ik uit te rekenen hoeveel kilometer een lichtjaar bevat.

Geen moment had ik gerekend op de golf van lachlust en modernistische verontwaardiging die mij ten deel viel:  zijn mensenlevens minder waard dan een domme raket, geloofde ik misschien in Marsmannetjes, kende ik de uitdrukking “naar de maan”? Ik maakte de kwestie niet beter door ontwikkelingshulp een bodemloze put te noemen. Bovendien wist ik te melden dat buiten de dampkring de zon niet in een blauwe maar in een zwarte hemel staat. Langzaam sneeuwde ik onder. Mijn cijfer ben ik vergeten, maar hoog zal het niet geweest zijn.

 Tot op de dag van heden voel ik fascinatie voor de kosmos en dus voor ruimtevaart. De beelden en gegevens die satellieten verzamelen van verre planeten en hun manen, waanzinnige gaswolken, zwarte gaten en de kwestie van ruimte en tijd boeien mij onverminderd. Maar ik twijfel intussen ook. Wat brengt ons de verworven technologie, gaan de mogelijkheden van algoritmen ons niet opbreken in de vorm van staatscontrole , uitbuiting en onbeheersbaar nepnieuws?  Wat is het nut van ruimtereizen door Bezos en andere narcistische avonturiers?  Draait toekomstige kolonisatie van om het even welk hemellichaam niet uit op allerhande aardse ellende?  

Ruimtevaart is fenomenaal, maar de vraag is wel waarom we dit doen en of het moreel en ethisch verantwoord is. Jeff Bezos en consorten geven hierin niet bepaald het goede voorbeeld, maar de aanvankelijke motivatie van Kennedy en Chroesjtsjov gaf dit evenmin.

Monk
24 juli 2021
foto: Monk

Print Friendly, PDF & Email

Reacties zijn gesloten.