Mooi bedacht: jezelf als oplossing presenteren, waar je aantoonbaar juist een significant deel van het probleem bent. Rutte heeft dit tot kunst verheven, maar anderen in zijn kabinet vertonen geregeld vergelijkbaar gedrag.
Het werkt ongeveer als volgt. De media brengen een probleem boven water dat alles te maken heeft met Rutte I, II, III. De premier of betreffende minister reageert op de beeldbuis. Hij of zij heeft het juiste gezicht opgezet (bezorgd, boos, opgewekt) en beschrijft de situatie alsof het kabinet deze zelf heeft vastgesteld en naar buiten brengt. Onontdekte feiten blijven angstvallig in het verborgene. Na de beschrijving volgt commentaar: oorzaken liggen bij anderen of hebben te maken met de kennis van toen. Verder onderzoek is steevast aan de orde. Bemoedigende woorden wijzen de weg naar verlossing: benadeelden kunnen rekenen op ruimhartige vergoedingen en een soepele opstelling van overheidsambtenaren, relschoppers dreigt onverbiddelijke celstraf, transparantie en inspraak worden nog maar eens benoemd. Wat een daadkracht!
Stop! Het mediaal momentje! De premier spreekt op straat met een gewone mevrouw die al jaren wacht op toegezegde vergoeding vanwege de gaswinningsschade. Hiermee wordt de diepgewortelde betrokkenheid van de bestuurders met de burger in beeld gebracht. De premier staat te trappelen van ongeduld.
Mevrouw, ik ga uw brief zeker lezen, maar nu moet ik weer door!
En dan? Dan niks.
Wie het nieuws volgt, krijgt de indruk dat het land op instorten staat en waarschijnlijk benadert dit de waarheid meer dan we denken. De kennelijke welvaart en kredietwaardigheid houden de boel nog een beetje in de steigers, maar met eerder ongeziene overheidsuitgavenuitgaven wordt ook aan dit fundament geknaagd. Over consequent liberalisme en vrije marktwerking vernemen we akelig weinig: miljarden (van door burgers opgebracht belastinggeld) gaan naar bedrijven om ze overeind te houden. Elke dag toont nieuwe scheuren in de infrastructuur van een al 10 jaar lang aanklooiende coalitie: de wintervoorraad gas te laag, rammelende bruggen, defensie in oude uniformen, steeds meer miljonairs versus meer mensen naar de voedselbank, achterstanden en geknoei in de rechtspraak, vaten drugsafval overal, code zwart in aantocht als gevolg van meebuigen met de horeca en de feestindustrie. De premier zwaait al van verre naar wachtende journalisten.
De ene keer betreft het de aanslepende kinderopvangtoeslag van de Belastingdienst (1100 kinderen uit huis geplaatst door armoede en ontwrichting), dan weer knoeit het UWV met het recht op WIA. Wordt er alsnog geld gestort, dan staan de Belastingdienst en de Gemeente voor de deur. De diensten hebben namelijk de opdracht gekregen om vooral lagere inkomens scherp te controleren. In het nauw gedreven ministers en staatsecretarissen haasten zich sorry te zeggen. Ook Mark is hierin inmiddels enigszins bedreven, al moest hij wel drie keer herexamen doen: sorry. En dan? Dan niks.
Het predikanten duo Rutte & De Jonge (Mark en Hugo) gooit het land open voor volle voetbaltribunes, evenementen en de horeca met de herfst en stijgende covid besmettingen in het verschiet: dansen met Jansen. Niet gehinderd door kennis van zaken stelt Hugo glashard dat de IC’s verder opgekrikt kunnen worden. Met welk personeel, Hugo? En waarom is hieraan in bijna 2 jaar corona niet eerder voorzien? Om de machtige private ZKV’s niet in de wielen te rijden? Zullen we ziekenhuisklanten waarvoor bed noch personeel is, voortaan op het Binnenhof uitladen? Gangbare zorg wordt al onverantwoord afgeschaald: bewaar je hartaanval of kaakontsteking maar voor later. Nog een paar weken en Hugo gaat weer sorry zeggen en verwijzen naar de kennis van vandaag.
Intussen gaan de eerste covid klanten alweer naar Duitse ziekenhuizen. Wat kost dat eigenlijk en wie betalen daar premie voor?
De filosoof Slavoj Zizek schreef jaren geleden een boek met de titel Geweld. Hierin stelt hij dat er 2 soorten van dit fenomeen bestaan: fysiek geweld en systeemgeweld. Naar aanleiding van straatrellen in onder meer Rotterdam blaffen minister Grapperhaus en Rutte met boze gezicht over criminelen. Dit mag zo worden gezien, veel erger (en onbenoemd) is het geweld dat bewindslieden zelf via wetgeving en uitvoerende kantoren op de burgerij loslaten: racistisch opererende overheidsinstellingen, een doelbewust ontwrichte arbeidsmarkt met slechte contracten, afgebroken rechtszekerheid, sluipende immigratie (wantoestanden in overvol Ter Apel) een oververhitte huizenmarkt gekoppeld aan een door privatisering en een verhuurdersheffing uitgeklede sociale huursector, aanhoudende pogingen de burger tot investeren (in het heilige bedrijfsleven) te bewegen waar geld op je spaarrekening wordt bestraft met negatieve rente, onbestrafte dump en uitstoot van gevaarlijke maar wettelijk geoorloofde stoffen, de lijst is eindeloos.
Zo werkt systeemgeweld.
Loze beloften en zakjes noodgeld moeten dienen om fundamentele discussies te weren en het casinokapitalisme overeind te houden. De formatie van een nieuw kabinet staat al 8 maanden droog en we weten al dat het oude wijn in nieuwe zakken gaat opleveren. Rutte IV zal geen oplossingen brengen, maar de problemen bestendigen. Hugo heeft aangekondigd graag minister te blijven en Mark is alleen met geweld weg te krijgen: het kerkhof ligt vol onmisbare mensen. Naar de mode van de dag straalt het kabinet klimaaturgentie uit, maar in Glasgow poogt de premier het investeren in fossiele brandstof overeind te houden. Op de dag dat Shell aankondigt het hoofdkantoor naar Londen te verplaatsen, begint Rutte alweer over afschaffen van de toch al ondermaatse dividendbelasting. De drang naar casinokapitalisme is dermate sterk, dat het legitiem (inkomsten voor de Staat) online gokken is ingevoerd, waar verslavingsproblematiek een toenemend probleem is. De tv staat bol van reclame voor dit onschuldig verklaarde fenomeen. Ook op tijden wanneer kinderen tv kijken. Je kunt er immers niet jong genoeg mee beginnen. Vergeet niet de basisregel even uit te leggen: de Bank wint altijd.
Dick Muntjewerff
Oostzaan, 24 november 2021.
