In vervlogen tijden luisterden mijn ouders oeverloos naar het wekelijkse radiopraatje van Mr. G.B.J. Hiltermann: De Toestand in de Wereld. De journalist verzorgde meer dan 2000 columns. Zijn doodgraversstem zweeft nog rond in mijn geest. Ere wie ere toekomt.
Het jaar 2022 werd getekend door opgekropte onvrede en brutale exploitatie hiervan. Meest in het oog springende zaken zijn de bestorming van het Capitool in Washington, de Russische agressie oorlog tegen Oekraïne en de Chinese dreiging rond Taiwan. Alle drie situaties drijven op doelbewust uitbaten van ongenoegen.
Kwestie 1.
Op 6 januari was de wereld getuige van de bestorming van het Capitool in Washington door aanhangers van een president die de verkiezingen had verloren en dit ook wist. Deze cynische poging tot het plegen van een staatsgreep mislukte weliswaar, maar de toon is gezet: een gewelddadige machtsgreep in de Verenigde Staten is niet langer ondenkbaar.
In het recent afgesloten onderzoeksrapport wordt Trump onomwonden aangemerkt als aanstichter. Dit mag terecht zijn, de aan alternatieve feiten verslaafde meute vertrouwt liever op haar onderbuikgevoel. Deze houding is natuurlijk levensgevaarlijk, ook voor Trumpisten zelf. Revoluties eten hun eigen kinderen op. Waar rationaliteit en medemenselijkheid instorten, zijn donkere tijden nabij.
Dat de ex-president strafrechtelijk zal worden vervolgd, is om politieke redenen onwaarschijnlijk. Desondanks is het rapport van belang. De verantwoordelijkheid voor herhaling van onfrisse toestanden in 2024 wordt op voorhand op het bord van de Republikeinen geschoven. Dit is dan weer niet helemaal terecht. Diepere conflicten als de kloof tussen rijk en arm, ontwikkeld en slecht geschoold, blank en gekleurd en zelfs man en vrouw drijven af naar scherpe polarisatie en dit is ook de verantwoording van de Democraten.
Kwestie 2.
De Russische oorlog tegen en in Oekraïne. Het land zou onvervreemdbaar Russisch gebied zijn, de Russische handtekening uit 1991 onder de onafhankelijkheidsverklaring ten spijt. Poetins bravoure-oorlog liep vast en (vanuit zijn perspectief) erger. Hij bewerkstelligde meer eenheid in de EU, brede Europese herbewapening, een historische omslag in de Duitse politiek, internationale sancties en gezichtsverlies. Maar in Poetins Rusland tellen armoede noch mensenlevens. De kans op militaire escalatie blijft aanwezig. Ingeval hij intern terzijde wordt geschoven, leidt dit niet noodzakelijk tot ontspanning en normaliteit. Grootste winstpunt voor de EU is een broodnodig werkelijkheidsbesef omtrent economie en geopolitiek. Ook dwingt het Oost-Europese staten te kiezen tussen Brussel en Moskou. Deze keuze is niet zo evident als hier wordt gedacht: Servië profileert zich als bondgenoot van Moskou en Hongarije wordt geleid door een opportunistische autocraat van het Poetin type.
Voor 2023 mogen we rekenen op een voortslepende oorlog, hernieuwde Russische offensieven en Westerse wapenleveranties voor Oekraïne. Druk op Kiev om te onderhandelen, zal toenemen. De Europese relatie met Moskou is voor decennia verpest. Er komt geen kernoorlog, maar er zal aanhoudend gevaar en vernieling zijn. Zweden en Finland worden lid van NATO. Een nieuw IJzeren Gordijn krijgt gestalte.
Kwestie 3.
De relatie tussen de USA en China. Taiwan wordt door Peking voorgesteld als afvallige provincie. Zoiets verbindt de eigen bevolking. De echte reden is, dat het eiland wordt begeerd vanwege de geopolitieke ligging en vanwege de chipsindustrie. Xi wil dat China in Oost-Azië domineert. Meer dan de opportunisten Poetin of Trump heeft hij weldegelijk een langetermijnplanning. Veel te lang is het land voorgespiegeld als ontwikkelingsland. Handel en industrie gingen vooral in de EU altijd voor, domineespraat over mensenrechten ten spijt. Dat Peking in 2023 Taiwan binnenvalt, lijkt me onwaarschijnlijk. Xi werkt liever voort aan de opbouw van zijn strijdkrachten, tot deze beter bestand zijn tegen de Amerikanen. Dit kan nog even duren. In China stagneert de economie wegens de aanhoudende coronaepidemie en het westerse geopolitieke realiteitsbesef.
En Nederland? Het blijft aanmodderen met schandalen en ad hoc beslissingen, terugblikken en excuses, achter de feiten aanlopen en geld uitgeven dat op termijn moet worden terugbetaald. De lonen, uitkeringen en pensioenen worden alvast verhoogd, dus wie klaagt er nog effectief? Achter de politieke coulissen en de burgerlijke geraniums wordt onverminderd gehoopt op voortzetting van de oude tijden.
Voor deze zelfbenoemde optimisten heb ik nieuws: oude tijden keren nooit terug.
Ik wens u een fijne jaarwisseling en een geweldig nieuwjaar.
Monk
28 december 2022
Foto: Monk
