Cijfers zeggen niet alles, maar hebben weldegelijk waarde. Neem de neergang van Defensie. In een artikel van Tom-Jan Meeus en Roland Blokhuizen in NRC van 31-12-2022 wordt een ontluisterend beeld geschetst. Ik geef hiervan alleen de cijfers. De tekst komt voor mijn rekening.
De krijgsmacht in cijfers (1990 – 2016 )
F-16’s (211 – 61) Tanks (931 – 0) Manschappen (104.000 – 41.000)
Pantserwagens model 1 (1185 – 24) Pantserwagens model 2 (1185 – 72)
Patrouillevliegtuigen (13 – 0) Helikopters (114 – 72)
Mijnenvegers (15 – 6) Fregatten (16 – 6)
MOB complexen (90 – 4) Infanteriebataljons (15 – 7)
Uitgezonden militairen (642 – 2735) Aantal operaties buitenland (3 – 26)
De strijdkrachten werden in 30 jaar tijd roekeloos uitgekleed. Militair personeel, materieel, behuizing, oefenterreinen, alles steil omlaag. De Dienstplicht werd opgeschort. Tegelijk werd meer aan operaties in NAVO verband buiten de landsgrenzen meegedaan: Libië, Afghanistan, Mali. Deze keuze duidt op een veranderde taakopvatting, maar ook op de wens te blijven meetellen op het wereldtoneel – liefst zonder extra kosten. Den Haag schuift graag aan om een vorkje mee te prikken.
Met de Val van de Muur in 1989 en het uiteenvallen van de USSR in 1991 leek de Koude Oorlog voorbij. Tot dan was nationaal een omvangrijk militair apparaat overeind gehouden, gebaseerd op de doelstelling het grondgebied te kunnen verdedigen.
De omschakeling naar een kleinere organisatie en deelname aan zogenoemde vredesmissies vergde nogal wat van een organisatie die van huis uit conservatief is en bovendien eigen belangen heeft. De aloude waterscheiding tussen landmacht, luchtmacht en marine droeg flink bij aan het gebrek aan souplesse in dit proces.
In de algemeen gedeelde euforie over de ondergang van de oude vijand werden opportunistisch en onkritisch conclusies getrokken. Vooral de centrumrechtse partijen stelden de overwinning van het liberalisme graag voor als natuurlijk en onvermijdelijk. Toevallig spoorde dit goed met het voornemen de nieuwe gebieden in het eigen systeem te integreren. Een wereld van grondstoffen, goedkope arbeidskrachten en afzetgebieden opende zich als Sesam. Wat een geweldige kans voor ondernemers, banken en multinationals!
Tegenzin over de uitgaven aan Defensie bestond veel langer. Al in de jaren 70 mopperde de toen nog machtige PvdA flink op de NAVO en de Linkse Kerk won gestaag aan kracht. Tegen het plaatsen van nieuwe Amerikaanse kernwapens in Nederland kwam breed verzet. In 1981 zag Amsterdam een demonstratie van meer dan 400.000 mensen; in 1983 waren er in Den Haag 550.000
IKV was een sterke motor in dit protest: voor uw schrijver een belangrijke reden om er anders over te denken. Intuïtief en als historicus zag ik nooit iets in het geitenwollensokken socialisme: te veel emotie en te weinig kennis van zaken. Mijn aversie tegen de semi religieuze meute van destijds wordt mij door sommigen tot op de dag van vandaag nagedragen. Nee, ik was niet bij die demonstraties.
Lubbers, Kok, Balkenende en Rutte zijn de achtereenvolgende premiers onder wier supervisie onbeschaamd is gemorreld aan de nationale verdediging en daarmee aan de vrijwillig aangegane verplichtingen aan de NAVO. Van het uitzendingsdebacle Srebrenica in 1995 leerde Den Haag niets, terwijl de te lichte (goedkope) bewapening aan de humanitaire ramp heeft bijgedragen. Zelfs na de Russische inval op de Krim en de aansluitende NAVO Top in Wales wuifde Rutte graag afspraken van de hand. De teneur: Mark heeft niet zoveel met Defensie. De latere aanwezigheid van Russische onderzeeboten bij datakabels in de Noordzee veranderde niets aan zijn opstelling. Zelfs na het opblazen van Nordstream in de Oostzee hoorde je Rutte nog dromen van Nederland als draaischijf van Russisch gas.
Waar het vandaag op neerkomt: Den Haag moet drie decennia aan bezuinigingen en afbraak goedmaken. Dit wordt een kostbare en tijdrovende onderneming. Uiteraard bieden de afbraakpartijen zich graag aan om hierin een belangrijke rol te spelen. D66 gewaagt van de wenselijkheid dat de Pensioenfondsen gaan beleggen, pardon investeren, in de wapenindustrie. Zelf praat ik ook graag over andermans geld en maak ik anderen medeverantwoordelijk voor eigen wanbeleid.
Van Linkse domineestaal onder Kok ging het naar de Rechtse afrekencultuur van Balkenende en vooral Rutte. Van beide kanten werd gemakzuchtig, naïef en opportunistisch voorbijgegaan aan het feit dat Rusland ook na 1991 een centralistische kernwapenmogendheid bleef en dat elke Russische leider na de laatste tsaar uit de communistische nomenclatuur stamt. Dit geldt ook voor Gorbatsjov en Jeltsin. Poetin is gewoon ex KGB. Links baadt zich graag in een natte hippiedroom en Rechts geeft het geld liever uit aan het bedrijfsleven. In het casinokapitalisme is ondernemen en beleggen bovendien voor iedereen, dus kom niet aan bij de VVD voor verantwoordelijkheid, laat staan schuld.
Anno 2022, alweer 8 jaar na de Russische inval en annexatie van de Krim en een jaar na de massieve inval in Oekraïne, komt West-Europa (en daarmee zelfs Nederland) tot nieuwe geopolitieke inzichten. D66-minister Ollongren rest weinig anders dan dit te erkennen. Zij zet in op een flexibel inzetbaar defensieapparaat (de variant van de laatste decennia) en benadrukt de noodzaak van Europese samenwerking en taakverdeling. Mooie woorden, maar woorden zijn geen tanks of kanonnen. In haar partijprogramma staat dat de hypermoderne F-35 geen nucleaire outfit mag krijgen. Hoezo niet?
Het politiek bewustzijn over het ware gezicht van Moskou en de consequenties voor Europa daalt uiterst langzaam in. Van het tot Kerkje gekrompen Links horen we helemaal niets. Misschien is een divisie zonnepopjes een idee?
Monk
15 januari 2023
Foto: Monk
