Het RIVM waarschuwt voor naderend tekort aan drinkwater. Tegen 2030 moeten we met serieuze problemen rekenen. Dit klinkt naar een Afrikaanse grap. Tot voor kort was de vraag hoe houden we droge voeten het centrale probleem. Eventuele tekorten zullen in eerste instantie ontstaan in de zomer. Deze worden immers steeds droger en de consumptie gaat dan juist omhoog.
Op macroniveau is er zoetwater in overvloed. Drinkwater is hiervan zelfs een verwaarloosbaar percentage. Dat de focus desondanks hierop ligt, is omdat voor de gewone burger de huiskraan prioriteit heeft. Dit komt Den Haag goed uit. Naar gebruik van de afgelopen 12 jaar gooit het kabinet het probleem graag over een schutting, in dit geval van de consument: niet zo vaak douchen mensen, geen tuin sproeien, laat staan de auto wassen!
U heeft het allemaal zelf in de hand.
Evenzeer passend in de neoliberale denkwijze, is het idee om bij tekorten de productie op te schroeven. De burger, landbouw en industrie moet zo weinig mogelijk in de weg worden gelegd. Iedereen heeft gelijk. Zo behoud je electoraat. Peperdure en energie vretende systemen moeten oplossingen bieden. Gezuiverd rioolwater is trouwens best lekker en gezond. Gewoon om de drollen heen drinken.
We spreken gemakshalve van drinkwater, maar beter is te spreken van gebruikswater. Uit de kraan gedronken of voor theewater wordt maar een fractie gebruikt. Veel meer gaat door de wc, in de wasmachine en vaatwasser, door de tuinslang en in het speelbadje. Op deze manier beschouwd, verbruikt de burger gemiddeld 135 liter per dag, elke dag. Drinkwater dient vele andere doelen.
In delen van Nederland speelt watergebrek al langer. Zo pompt de agrarische sector in oostelijke gebieden zoveel water op, dat regionaal het grondwater zakt tot een niveau waarvan de gevolgen voor ecologie en huizenbouw niet eens bekend zijn. Water slurpende teelt als mais voor (nota bene) de intensieve veehouderij verergert dit.
Door armoede aan visie en beleid bij Rijk, Provincies en Waterschappen kunnen belangengroepen hun controversiële voorstellen blijven uitkramen. Zo is het een hardnekkig voorstel het Markermeer (deels) droog te leggen ten behoeve van woningen. Wanneer het zover zou komen, voorspel ik de komst van een groot datacenter onder het motto wie het eerst komt, die het eerst maalt.
Wat is een mooier geschenk van de natuur dan een enorm zoetwatermeer in een tijd van dreigende verdroging? Bouwen in de Uiterwaarden van riviergebieden is een ander voorbeeld van onverantwoord gedrag. Deze kunnen in het regenseizoen immers veel water herbergen, dat bij droogte kan worden ingezet. Waterrijke gebieden koelen bovendien de omgeving af.
Waar het op neerkomt, is dat met het overvloedige water verkeerd wordt omgegaan. Er wordt te weinig regenwater vastgehouden en omgekeerd te veel snel afgevoerd. Hiervoor is regie op regionaal en Rijksniveau onontbeerlijk. Er kan weldegelijk veel regenwater worden opgeslagen in het natte seizoen, ook ondergronds. Hiervoor zijn evenwel plannen nodig, financiële middelen en toezicht op de uitvoering. Dit geldt ook voor een ander idee: de aanleg van een secundair waterleidingnet. Hier kan grijs water doorheen, voor alles te gebruiken, behalve echt drinken. Dit dubbele systeem inbouwen bij de woningbouw (die ook al vastzit) is relatief simpel en goedkoop: maar je moet het wel doen.
Een bijkomend maar belangrijk probleem betreft vervuiling. Industrie en landbouw bederven het grondwater met vergiften. Je kan met Roundup een weiland snel en vakkundig doodspuiten, kankerverwekkende partikels komen zondermeer in het grondwater terecht. Hoeveel fijnstof en andere troep, afkomstig van Schiphol, belandt in het milieu en dus in grondwater? Wat zijn de effecten van gedumpte vaten drugsafval?
Er is niets tegen nieuwe zuiveringstechniek, maar de kern moet zijn dat gif niet in het milieu terecht mag komen. De politieke wil om de draak bij de kop aan te pakken in plaats van bij de staart, lijkt vooralsnog gering.
Op termijn zal de kwestie nog omvattender blijken. Denk aan het afkalven van gletsjers in de Alpen: wat betekent dit voor de waterstanden in de rivieren in zomertijd en daarmee voor de inname van drinkwater? Met het stijgen van de zeespiegel dringt zout water steeds dieper het land binnen: verzilting. Wat betekent dit voor de zoetwaterwinning in de duinen?
Hiernaar gevraagd, komt de coalitie aanzetten met bekende recepten. Dominee-Koopman heft de vinger naar de burger en dreigt met prijsverhoging. Water wordt hiermee een luxeproduct in plaats van een grondrecht, dan nog in een land waar zelfs in deze dagen het water soms tegen de plinten klotst. Dit is nergens voor nodig en een gevolg van politiek wanbeleid.
Monk, 4 april 2023
Foto: Monk
