Al voor de eeuwwisseling verhuisde ik van Amsterdam naar een randgemeente. Hier ging het er dorpser aan toe dan ik was gewend: trager, met minder focus. Menigmaal verbeet ik me bij het gehannes aan de kassa van de lokale super. Niet zozeer dat van de kassières, maar van klanten.
Lullen over je zieke broer, nog iets vergeten zijn, inpakken en pas dan naar je portemonnee gaan zoeken, bonuskaart opdiepen, godallemachtig en nog meer lullen.
Sinds enige tijd is een definitieve oplossing gevonden: het zelf scannen. Ooit heb ik er bijna om gevraagd, maar ik verlang alweer terug naar de vroegere situatie.
Toegegeven, ik ben ouder geworden en heb soms wat moeite met nieuwe technologie. Gelabelde producten scannen, is eenvoudig maar het moeten uitfilteren van een specifiek broodje of het eerst moeten afwegen van 3 appels van een onvermelde soort, is lastiger en over welke soort banaan hebben we het hier: een Chiquita, een losse banaan, een bakbanaan? Lijp word je ervan en je draagt de verantwoording als klant.
Irritanter nog, is het rondhangen van zogenaamde scanhulpen, slecht ingewerkte scholieren met een flutcontract aan wie de instructie is verstrekt om steekproeven te houden. Men deinst er niet voor terug in je tas te duiken om je te controleren. Na afloop moet je de verdomde kassabon voor een elektronisch oog houden om de zaak via het hek te mogen verlaten: we zien u graag terug.
Excuus voor deze botte inbreuk op privacy is, dat sinds de invoering van het zelf scannen de pogingen tot diefstal zijn toegenomen. Het valt op, dat de verantwoordelijkheid hiervoor eenzijdig naar de klant wordt doorgeschoven. Je kan voor hetzelfde geld stellen, dat diefstal in de hand wordt gewerkt door de bedrijven zelf. Vaak betreft het onhandigheid van klanten. Tegenwoordig worden bovendien onzichtbare sensoren in producten aangebracht om je te betrappen. De nieuwe technologie wordt aangeprezen als winst in het tijdsverblijf in de super (om me hiertoe te beperken): geen getreuzel meer bij de kassa. Dit klopt deels: de supermarkten houden niet van volle onoverzichtelijke klantenstromen. Je moet je kar volgooien, betalen en ophoepelen. Maar de hoofdreden is onbetwistbaar kostenbesparing, winstvergroting. Het is niet voor niets, dat de winsten in de sector sinds corona en de oorlog in Oekraïne de pan uitrijzen.
Het zelf scannen is slechts een maatregel onder vele. Steeds vaker zie je kingsize vrachtwagens door de dorpen schuiven om spullen aan te voeren. Ze zijn eigenlijk te zwaar voor de straten en de chauffeurs moeten alle zeilen bijzetten om geen rijschade te veroorzaken. De scan-registratie van aankopen, is bedoeld om precies te weten wie wat wanneer koopt en tegelijk voorraadadministratie. Bedrijfspsychologen struinen de formules af, teneinde klanten tot het aanschaffen van meer en andere (huismerk!) producten te bewegen. Anders gezegd: de supermarkten zijn enorme manipuleermachines. En dit niet alleen naar de klanten, maar ook naar de producenten – de orde der benevelde agrariërs. Van boeren kan je immers nauwelijks nog spreken. Ze zijn verlengstuk van de voedselindustrie, inclusief de supers. Er wordt ingezet op meerjarige contracten tegen een laag tarief; de producten worden voorgeschreven door de afnemer. Elke misoogst, door welke oorzaak ook, komt ten laste van de boer; nooit van de supermarkt.
Supermarkten zijn de roofridders van de voedselketen. Zelfs financieren zij de bekende boerenprotesten: 3 x raden wie de kolen uit het vuur mag halen.
Terug naar het zelf scannen. Het argument van tijdsbesparing klinkt even oprecht als Minister Zalm (VVD) destijds bij de invoering van de Euro: nooit meer het ongemak van geld wisselen wanneer u op vakantie in het buitenland bent! Zalm verpatste de Gulden veel te goedkoop aan de Euro en benadeelde hiermee miljoenen Nederlanders. Dat we dankzij het zelf scannen nu meer controle hebben over onze uitgaven, is een nog dommere drogreden. De super wil helemaal niet dat u iets minder uitgeeft, al zal u er een tweede hypotheek voor moeten afsluiten. U moet zoveel mogelijk uitgeven!
Meer winkeldiefstal? Er werd altijd al gestolen, laat dat helder zijn. De (kennelijke) recente toename wordt bevorderd juist door het wegvallen iedere sociale interactie. Zie in een super nog eens een medewerker te vinden die van iets op de hoogte is. Het argument van personeelsgebrek is al even stuitend: zoals alle grote jongens in de economie, doen supers er alles aan het personeelsbestand te beperken. Niet uit schaarste, maar om de winst te optimaliseren.
Uiteindelijk leidt het afdwingen (want dit gebeurt in toenemende mate) van het zelf afhandelen van de rekening tot een vorm van uitsluiting: onhandige mensen (niet alleen of perse ouderen) en mensen die cash willen betalen, worden genoodzaakt in de opzettelijk lang oplopende rij voor de echte kassa te gaan staan. Straks betalen we nog een kassatoeslag. Je gaat hoe dan ook met een rotgevoel naar buiten.
Monk
15 april 2023
Forto: Monk
