Amerika is een land, of zeg ik tegenwoordig natie, waarmee we in West-Europa een sterke band hebben. Deze is gebaseerd op zowel een gedeelde geschiedenis als op ideologische en culturele overeenkomsten. Economische denkbeelden zijn niet zelden ontleend aan Amerikaanse denkers (Keynes) en de consumptiemaatschappij lijkt een American Invention. De Noord-Atlantische Hemisfeer wordt overkoepeld door handelsverdragen, transportnetwerken, kennisclusters en zelfs een gezamenlijke gebiedsverdediging, de NAVO.
Amerika en Europa weten veel van elkaar, maar er bestaat ook onderling onbegrip. Vanuit Amerikaans standpunt komt dit vaak neer op desinteresse en zelfoverschatting. Europa op haar beurt leunt op een achterhaald beeld en gemakzucht. De Amerikaanse status van wereldmacht en de entertainmentindustrie dragen hieraan bij. Waar met name de Fransen nog een eigen gezicht blijven vertonen*, hebben andere Europese landen zich allang neergelegd bij de positie van Grote Broer. Nederland zal het al helemaal laten om de Amerikanen in de wielen te rijden.
Binnenkort zijn er presidentsverkiezingen in de VS. Traditioneel staan Republikeinen en Democraten tegenover elkaar. Tot 2016 maakte het voor Europa niet veel uit wie daarginder won. Presidenten van beide kampen dienden sowieso de Amerikaanse macht, maar respecteerden hun bondgenoten. Al bestond hier te lande gewoonlijk voorkeur voor een Democraat, kan je niet zeggen dat wij (of de wereld) hiermee altijd beter af waren. De heiligverklaarde JF Kennedy en diens vervanger LB Johnson sleepten de VS diep in de Vietnamoorlog. Deze werd uiteindelijk afgesloten door de Republikein Nixon. Het was ook een Republikein (Reagan) die Gorbatsjov zo gek kreeg de Berlijnse Muur op te geven, waarna het Sovjetblok instortte.
In 2016 veranderde er iets fundamenteels in de VS, een gegeven dat in Europa niet meteen werd begrepen. De Republikein Trump versloeg Hillary Clinton, gedoodverfde kandidaat van de Democraten. Er stak meteen een andere wind op.
Hillary is allesbehalve wat we hier in Europa onder een democraat verstaan. Net als haar man en eerdere president Bill vertegenwoordigt zij wat je de Amerikaanse Kosmopolitische Geldklasse mag noemen.
Trump behoort weliswaar tot het kapitaalkrachtige deel van de VS, je kan hem moeilijk een intellectueel noemen. Trump is een proleet met een grote bek en de omgangsmanieren van een reptiel: andere staatshoofden, zijn ministers, personeel en al helemaal vrouwen moeten het bij hem ontgelden. Trump is feitelijk geen politicus, maar een antipoliticus. Zijn doel is de Amerikaanse democratie en haar instituties te gronde te richten. Hiermee vertolkt hij de negatieve vibe die door de gewone bevolking breed wordt gedeeld: de Staat en de overheid zijn de vijand.
Europa ontwaakte in 2016 uit diepe slaap, zeg maar gerust een coma. Ineens staat daar een Amerikaanse president te schreeuwen dat hij de NAVO wil verlaten, de VN waardeloos vindt, in eigen land de rechtspraak aanvalt, de serieuze media haat, liegt, fraudeert en de baviaan uithangt. Met Little Rocketman uit Pyongyang en Poetin kan hij prima opschieten, Israël mag van hem het hele Midden-Oosten platgooien en bondgenoot Duitsland in de persoon van Frau Merkel behandelt hij als een stuk vuil.
Europa wreef zich de ogen uit en begon te onderkennen dat ze kwetsbaar is, al helemaal ingeval Trump werkelijk de NAVO zou opdoeken en ons desnoods een embargo opleggen om de handel naar zijn zin te sturen. We hielden ons hart vast, maar ondernamen weinig. Liever dutten we weer in met de aflossing van Trump door de Democraat Joe Biden. Weinig Europeanen hebben ingezien hoe de VS langs de rand van een heuse burgeroorlog scheerden, waar Trump aanstuurde op een staatgreep. De uitslag hiervan stond niet bij voorbaat vast en de afstraffing is allesbehalve voltooid.
Vier jaar verder neemt Trump het andermaal op tegen een Democraat, de in blessuretijd benoemde Kamala Harris. Trump is onverkort van mening dat hij gewoon recht heeft op de troon, ongeacht de verkiezingsuitslagen. Hij noemt Harris openlijk communist, fascist, levensgevaarlijk en een kinderloos kattenvrouwtje. Die laatste opmerking lijkt me verkiezing technisch de meest gevaarlijke. Trump heeft de lijn van de vroegere Republikeinen allang verlaten. In feite gijzelt hij de partij. Hij staat voor opportunisme, chaos, irrationele beweringen, agressie en geweld. Hij wil het politieke steekspel van de democratie vernielen en opheffen. Zijn America First! = Uitsluitend Amerika! Een niet onaanzienlijk deel van de Amerikanen deelt deze mening en het zijn niet allemaal mensen die Trumps bewering geloven dat immigranten hun katten opeten. Wel hebben de meesten van hen wapens in huis.
In Europa, waaronder Nederland, zien we vergelijkbare ontwikkelingen. Deze worden hopelijk afgevlakt door vangnetten als onderwijs, zorg, sociale voorzieningen en Europese verdragen, maar garanties zijn er niet. De Amerikaanse Republikeinen verzuimden in 2016 orde op zaken te stellen. Ze lieten populist Trump zijn gang gaan. Acht jaar later heeft hij de partij nog altijd in de tang. Ik mag hopen dat de Nederlandse politiek er een les uit leert.
Monk 26 09 2024 foto: Monk
Frankrijk: tussentijdse uittreding uit de NAVO en de weigering om aan de Irak oorlog deel te nemen, handhaving Franse taal, eigen vliegtuigindustrie en meer.
