Gewend geraakt aan welvaart en veiligheid, zit het toch geregeld tegen in het leven. De lontjes zijn daarom kort. Wangedrag in het verkeer en op de werkvloer zijn aan de orde van de dag. Diffuser, maar daarom niet minder aanwezig, is een existentiële leegte. Waartoe dient ons bestaan eigenlijk? Is dit alles?
De leegte manifesteert zich in naïef gedrag, zoals het wispelturig kopen van dingen en diensten. Snel wisselende mode, reclame, producten van slechte kwaliteit en druk vanuit sociale media, laten het geld rollen. Zelfs wanneer dit er even niet is. Dan blijkt geld ineens nogal concreet te zijn en niet iets dat je gratis uit de muur trekt. Leegte vinden we ook terug in het oeverloos delen via sociale media. Voor alles wordt gezocht naar goedkeuring. Intussen floreert de handel in data. Net als diefstal ervan, waarmee je kan worden gechanteerd, nepnieuws genereert en stemgedrag bij verkiezingen beïnvloedt.
Zelfbeheersing opbrengen, durven ingaan tegen influencers en topic trends blijft lastig. Onder dit gesternte rijst de gelukthermometer al snel tot grote hoogte, om daarna weer even driest in te zakken. Wij hebben het maar zwaar in ons domein van welvaart, veronderstelde vrede en vrije tijd.
Politici, met name van PVV en BBB, hebben ontdekt dat hun politieke verdienmodel floreert bij chaos en vage vrees. Waar hun kiezers oplossingen verlangen, ook ingeval deze ondoordacht of onuitvoerbaar zijn, bedienen zij hen met resolute oplossingen voor problemen die eerst stevig worden benoemd. Problemen moeten herkenbaar zijn voor de gewone man en je zal ervan opkijken wie daartoe gerekend willen worden.
Populistisch Rechts is geen knappe politieke vinding, maar het resultaat van decennialang aanhoudend neoliberaal (wan)beleid met als motorpartijen VVD en CDA, in combinatie met onrealistische verlangens, zowel in het bedrijfsleven als bij burgers. Eigenlijk komt het aanhangen van populisme neer op gemakzucht in overspannen verwachtingen.
Vooral sinds de Val van de Muur hebben neoliberalen de mens verheven tot homo economicus, een al te simpele ideologie die in de kern is gebaseerd op hebzucht. Helaas is gebleken dat de mens niet vaart bij bezit alleen. We zijn gecompliceerde wezens die allesbehalve rationeel zijn, waardering zoeken en verlies ervaren waar immateriële behoeften onvervuld blijven. In dat geval draagt iemand schuld en het vraagt om genoegdoening.
Kenmerkend voor het rechtse politieke spectrum is dan ook de toonzetting van verongelijktheid, de bijna permanente staat van woede tegen alles wat in de weg staat en iedereen met een andere mening. Vooral overheidsinstanties en ontwikkelde mensen moeten het ontgelden. Hun taalgebruik is immers onduidelijk (opzettelijk), ze kijken neer op “eenvoudiger” mensen (arrogantie) en leven er goed van.
Het gezicht van minister Faber staat voortdurend op storm. Hierin zit enige logica, aangezien zij (als veel rechtse politici) slechts matig kan redeneren en debatteren. Een op argumenten gebaseerde discussie voelt voor haar als een rattenval. Om dit te neutraliseren, beroepen rechtse politici zich vaak op vermoedens, een notie, hoe zij dingen ervaren. Ook herhalen zij vaak lege woorden als een mantra: dit is afgesproken in het kabinet en zo voer ik het uit. Alles beter dan feiten. Je kan 100 x met keiharde cijfers stellen dat het aantal arbeids- en studiemigranten veel groter is dan van asielzoekers; de laatsten zullen hoe dan ook het gezicht van verderfelijkheid blijven. Massieve domheid tot kunst verheven.
Rechtse partijen, waar ook ter wereld, hebben een minimalistische opvatting van het begrip democratie. Voor hen telt puur de getalsmatige stemuitslag, niet de inhoud van hun programma, laat staan van het beleid dat hieruit rolt. Als leider van de grootste partij spoedt Wilders zich naar de autocraat Orban om hem te feliciteren en vervolgens naar Israël, meer precies naar personen en streken die internationaal zwaar ter discussie staan. Zonder blikken of blozen doorkruist hij hiermee desnoods het beleid van de regering waarin PVV zelf dominant is. Wilders heeft aan niemand boodschap: niet aan de 70% die op anderen stemde, niet aan zijn eigen bewindslieden en niet aan zijn kiezers als dat zo uitkomt: grenscontroles op de toegepaste schaal halen niets uit om de asielstroom in te dammen en van het afschaffen van het Eigen Risico in de zorg komt geen hout terecht.
Dit gedrag is ontleend aan autocraten die al langer meedraaien. Binnen Europa valt te denken aan Victor Orban, Wladimir Poetin en Robert Fico, maar eveneens aan Marine le Pen of Giorgia Meloni. Wat hen bindt in hun respectieve machtsdrang, zijn conservatieve waarden, vooral waar die gezin en samenleving betreffen. Het zijn feitelijk regressieve krachten. Ook hebben ze altijd vijanden, al zijn het niet steeds dezelfde.
Wie suggereert, dat rechts in Nederland bezig is met een soort van staatsgreep, kan uit die hoek de wind van voren krijgen. Rechts is juist de Hoeder van de Democratie! En toch is doelbewuste ontwrichting precies wat er gebeurt. De strategie is onderhand bekend: chaos creëren, radicale oplossingen bieden, de voorspelbare onhaalbaarheid verwijten aan links en inzetten op omzeilen van het Parlement, zwart maken van het staatsrechtelijk systeem (D66 rechters), mijden en afknijpen van de journalistiek, sturen op sentimenten van de dag (draagvlak), beledigen en bedreigen.
Wilders mag de grootste partij zijn (PVV is trouwens geen partij maar een 1-mansbeweging), PvdA / GL, D66, eventueel CDA en nog wat kleine partijen vertegenwoordigen een flink deel van de natie. Zij zijn evenwel verdeeld en we horen hen nauwelijks omdat ze geen spektakel bieden. In deze kringen wordt vastgehouden aan als sleets ervaren thema’s en lange procedures, verdedigd in beschaafde bewoordingen.
Deze houding moet veranderen. Links zal uit een ander vaatje moeten tappen, in hardere bewoordingen, met scherpere bevraging ook. En dus helemaal niet op onderwerp met de coalitie onderhandelen.
Polarisatie? Inderdaad. Je moet vuur met vuur bestrijden. Omdat er te veel op het spel staat.
Monk, 11 december 2024 Foto: Monk
