
Nooit heb ik kunnen bedenken, Mussolini in een hedendaagse setting te moeten aanschouwen. De Duce staat op mijn netvlies via oude filmpjes, als oorlogszuchtige narcist ten overstaan van het Italiaanse volk, onwetend over de gevolgen die haar zullen treffen. Zijn vriend Adolf mocht de performance bijwonen, voor hij zelf de wereld in ellende stortte.
Vandaag hebben we te maken met Trump met zijn schaduw Musk. De laatste voerde een overwinningsgebaar op, dat associaties opriep met de Hitlergroet. Adolf ontleende het aan de Duce en die pretendeerde op zijn beurt dat hij de reïncarnatie was van Julius Ceasar. Het aldus heffen van de rechterarm schijnt in oorsprong helemaal geen overblijfsel van het Romeinse Rijk te zijn. Eerder komt het uit een 18e -eeuwse toneelschuur, hetgeen meteen veel beter aansluit bij de mentaal puberale Musk. Nepnieuws is van alle tijden. Baas Trump zwaait ook geregeld met de armen. Ik beoordeel dergelijke gebaren niet perse als een nazigroet, maar wel als een wellustige en onheilspellende uiting van macht.
Kocht u ooit een Tesla, de meest zielloze auto die de wegen verpest met zogenaamd onschuldige Groene Stroom: schaamt u zich en laat het kreng wegroesten in een tochtig schuurtje. Haal wel eerst de accu’s eruit, want die kunnen spontaan in brand vliegen. Met uw aankoop heeft u een gevaarlijk man gefinancierd.
In ons land wordt het succes van Trump vooral in rechtse kring gevierd als een eigen overwinning, voorbode van nog veel moois. Baudet kraaide dat het voelt alsof ikzelf aan de macht ben gekomen! Sorry Thierry, ik heb zelf ook soms rare dromen die nimmer zullen uitkomen. Wilders is eveneens meer dan content met het herstelde rechtse bewind in het Witte Huis. Draconische noodwetten jegens asielzoekers, lagere belastingen voor de rijken en het brutale nationalisme spreken hem zeer aan. Evenals Trump, denken en spreken Baudet en Wilders niet in termen van redelijkheid of zelfs maar haalbaarheid, maar in teksten van verbolgen wraak op het systeem. Daar maken ze net als Trump in Amerika namelijk niet zelf deel van uit. Tot het systeem behoort iedereen die het met hen oneens is.
Er worden boekenkasten volgeschreven over de oorzaken van de rechtse opmars. De vermaledijde elite, het linkse tuig waartoe naast Timmerfrans en Jetten ook de burgemeester van Amsterdam worden gerekend, heeft al te lang geen boodschap gehad aan de wensen en eisen van de gewone burgers. Taal is een onderschat wapen in de ideologische strijd. Opmerkelijk genoeg ontspringt de VVD de dans. Dit komt omdat de partij te elfder ure de bakens naar rechts heeft verplaatst. Wilders denkt terecht, dat er straks nog weinig reden zal resteren om VVD te stemmen, waar PVV het echte rechts vertegenwoordigt. De klungels van NSC en BBB mogen voorlopig meedoen met Wilders, in afwachting van hun instorten. En wat zijn die wensen van gewone burgers dan wel? Zorgeloos wentelen in de wereld van de reclame? Doen waar je zin in hebt zonder rekening met een ander te willen houden?
Een andere theorie over het succes van de rechtse opmars luidt, dat de wereld te ingewikkeld is geworden. Verwezen wordt naar de inderdaad oeverloze stroom regeltjes van de voorgaande 4 kabinetten VVD. Anders dan Wilders, streefde Rutte naar macht binnen het Poldermodel. Om de coalitiegenoten in de kruiwagen te houden, moest er van alles geregeld worden, uitdraaiende op bureaucratie. Wilders is van een andere soort. Hij beschouwt de laatste verkiezingsuitslag als mandaat om in z’n eentje de dienst uit te maken. Regeren met een paar zwakke coalitiebroeders kan slechts een tijdelijke oplossing zijn.
Stellen we vast, dat Trump een xenofoob en bekrompen vrouwenhater is, die elke dag openlijk liegt. Hij denkt in geopolitieke, om niet te zeggen neokoloniaal geografische termen. Virtueel hijst hij alvast de Amerikaanse vlag op Groenland en boven het Panamakanaal en noemt Canada als potentieel gebiedsonderdeel van de USA. Om dit te bereiken, wil Trump de democratie in Amerika opruimen. We kunnen daarom een tsunami aan ingrepen en suggesties verwachten in die richting. Om deze noot bijtijds (Trump wil het wel bij zijn leven meemaken) te kunnen kraken, mag je rekenen op zelfs militair geweld. Dit kan zowel binnenslands als naar buiten gericht zijn. Ordetroepen met pantserwagens in steden en een confrontatie met China liggen het meest voor de hand.
Blijven we achter met de vraag hoe het zover heeft kunnen komen. Niet alleen in de VS, maar evengoed in diverse Europese landen, ook bij ons. Ja, de oude politiek heeft veel burgers in haar hemd laten staan. We zijn vaak het braafste kind in de Europese klas en links zevert over gendertoiletten. Ja, er zijn de nodige problemen met asielzoekers en juridische regels tonen een wel heel stroperige rechtspraak. NPO is inderdaad oubollig en veel te duur. Maar vormen deze zaken echt de reden tot verrechtsing?
Een eenduidige oorzaak zal vergeefs worden gezocht. Ik denk, dat 25 jaar neoliberale politiek ons een rekening presenteert. Na de Val van de Muur is niet alleen de privatisering doorgeslagen met de nodige vervelende gevolgen. Het denken (te herkennen in taalgebruik) zelf is omgezet naar een wereldbeeld waarin de bomen tot in de hemel groeien en ieder verantwoordelijk is voor zijn eigen welslagen. Massieve teleurstelling is een consequentie. Het leven is helaas geen dansfeest.
Ik hoor de bevolking klagen over regeltjes en controle, wegvallende dienstverlening, de inflatie en naweeën van verkeerde coronamaatregelen. Maar veel zwakker zijn de geluiden tegen de afbraak van het onderwijs, de privatisering van de Zorg en de ook door rechts ongemoeid gelaten verschillen in belasten van arbeid versus kapitaal.
De hedonistische burger is wijsgemaakt dat hij alles kan bereiken en op van alles recht heeft. Hij (zij) wil cashen, onbeperkt blijven vliegen naar overal, zich optrekken aan influencers, elke dag urenlang gamen, belevenisjes en meningen uitdragen via de sociale media. Waar dit wordt tegengewerkt, is sprake van een hindernis. En daar komen vierkante lieden als Baudet en Wilders in beeld.
Las ik onlangs over een onderzoekje naar de bereidheid van jonge mensen om echt te vechten, mocht dit nodig worden met het oog op de Russische dreiging. De uitslag zal ik u besparen. Rechts is in de mode, omdat het simpele en gemakzuchtige oplossingen predikt voor ingewikkelde problemen, op basis dat hele volksstammen het contact verloren zijn met de werkelijkheid en de nadelen die hieraan kleven. We willen wel de lusten, maar niet de lasten. In zo’n frustrerend systeem is een Verlosser meer dan welkom. Thierry piekte te vroeg en ik vrees voor Geert hetzelfde, al doet hij zijn best de obstakels (onderzoeksjournalistiek, rechtbanken) op te ruimen. Zijn eerste voorstel om het parlement buitenspel te zetten met een noodwet, strandde alvast. Nieuwe woeste pogingen om het wereldwijde rechtse momentum te benutten, zullen ongetwijfeld volgen.
Misschien kan de grote ontwerper Roy Donders een mooi nieuw juichpak voor ons ontwikkelen? Iets met dat we geen idee meer hebben en er dus ruimte ontstaat voor iemand die pretendeert daarin wel te kunnen voorzien?
Monk
23 januari 2025
Foto: Monk