De euforie is groot. De verkiezingen voor het Europees Parlement zijn een doorslaand succes. Gefeliciteerd!

Tv beelden wekken de indruk dat iedereen heeft gewonnen. Verliezers praten hun nederlaag weg. Er is weliswaar nog een lange weg te gaan, maar daar gaat nu uiteraard hard aan gewerkt worden.

Het mediacircus toont almaar frisse mensen met blije gezichten. Begrijpelijk, want we kijken het liefst naar het Ministerie van Goed Nieuws. Hierin is geen plaats voor somberte of scepticisme. Over de treurig lage opkomst horen we dan ook niets. De buit is binnen.
Ook Poetin zal tevreden zijn: Europa is ten diepste verdeeld over waar we staan en waarheen we willen. Intussen wordt mijn eerdere conclusie* bevestigd: voor de meeste mensen is Europa te groot om er zicht op te hebben.

Omdat Nederland een marginale rol speelt, doen onze uitslagen er voornamelijk toe in Madurodam. Aardverschuivingen zijn uitgebleven, de meningen bleven als vanouds verdeeld en de betrokkenen gunnen elkaar het beste. Zelfs de dieren worden vanaf heden vertegenwoordigd. De fles bubbels gaat hoe dan ook leeg.

Op Europees niveau zien we moeilijk te interpreteren uitslagen. Overal spelen nationale kwesties mee, als bezuinigingen die de mensen hebben geraakt en waarop lokale leiders worden afgerekend. Toch meen ik wel een paar trends te zien. Als centrale motor blijft Duitsland pro Europees, gesteund door Italië. Frankrijk is sceptischer en meer op de eigen natie gericht. Engeland toont dat Europa voor haar van betrekkelijk belang is en dat het land altijd nog op de trans-Atlantische bondgenoot kan terugvallen. Het zijn verschijnselen die in de dagen van Charles de Gaulle en Willy Brandt niet anders waren.

De aanhangers van een Verenigd Europa mogen verder, maar er zal meer geprotesteerd worden vanuit de vijandige vakken op de tribune. Meer ruzie, opportunisme en vertraging, een noodgedwongen inperking van thema’s. Zo ongeveer wat onze premier Rutte een dag voor de verkiezingen liet weten voor ogen te staan. Een slechte zaak voor aandachtsgebieden als migratie, de euro, energievoorziening en buitenlands beleid.

Internationaal neemt de spanning toe. De kwestie met Rusland is allerminst van de baan. Moskou heeft juist een miljardencontract voor gasleverantie aan China afgesloten teneinde een dreigend financieel gat door Europese boycot te pareren. Met andere woorden: de Russen zullen niet aarzelen de hakken in het zand te zetten waar het Oekraïne, Belarus of de Baltische staten aangaat. Elke confrontatie met het Westen zal daarbij het Russische nationalisme aanwakkeren, wat Poetin helemaal niet slecht uitkomt.
Onze relaties met de USA zijn stevig, maar lijden wel onder spionage affaires en de Amerikaanse paranoia voor terreur. Washington wil (en moet) terugtreden in conflicten ver van huis en Europa is bij lange na niet klaar of bereid deze taak over te nemen.
Wat zich al aftekende voor de eeuwwende, zet nu onmiskenbaar door. Europa is verzwakt en verdeeld, decadent en onnozel, anti zichzelf bovendien. De rivaliserende machtsblokken USA en Rusland herstellen, opkomende superstaten als China, India, Brazilië en Zuid Afrika zullen van zich doen horen.

En dan zijn er de interne kwesties. Hiertoe behoort onmiskenbaar immigratie: Oost Europeanen bederven de arbeidsmarkt in het westen. De grenzen naar Afrika en het Midden Oosten zijn lek als een zeef. Het gaat hierbij niet alleen om technische zaken als grenscontrole en verkorte asielprocedures, maar vooral om diep verscheurde meningen in Europa. Wie zijn politieke vluchtelingen en wie gaat het alleen om de centen? De meeste migranten hebben economisch niets te bieden.
De euro blijft een bron van zorg, vooral wegens de geldstroom van arm hier naar rijk in arme landen. Geld voor Griekenland gaat immers niet naar arme Grieken, maar naar Deutsche Bank en consorten in Griekenland die er uitstaande schulden mee delgen.

Misschien nog belangrijker is een afnemend gevoel van verbondenheid binnen de burgerij. Het afbreken van voorzieningen, de individualisering, de toenemende scheidslijn door digitale techniek, aversie tegen oudere mensen in een tijd van vergrijzing, het neoliberale casinokapitalisme van bonussen en het weglachen van problemen, de werkloosheid onder lager geschoolden (waaronder veel allochtonen) en de culturele kaalslag waar mensen steeds meer een identiteit en een levenshouding zoeken, zorgen voor een gering vertrouwen in elke overheid, nationaal en supranationaal. Een gevaarlijke ontwikkeling.

De uitslagen van de Europese verkiezingen zijn weinig spectaculair en misschien juist daarom weer wel. Europa wil er niet aan om zaken te veranderen. Arm wordt armer, rijk wordt rijker. Het leven op de pof gaat voort. Nationalisme blijft onverminderd verdacht, maar een alternatief als bindmiddel ontbreekt. Internationale ontwikkelingen gaan voort en de tijd schuift op. Waar leiderschap en visie ontbreken, wordt het vacuüm op termijn van buitenaf ingevuld.
Gefeliciteerd dus iedereen. Maar waarmee?

Monk
26 mei 2014
(foto: Monk)
* zie bericht Europa (20 mei 2014)