Monkwise

columns verhalen fotografie

Alles Weten

| Geen reacties

Dezer dagen werd Das Leben der Anderen weer eens uitgezonden. Het is een film waar ik gerust vijf keer naar kan kijken zonder verveeld te raken. Ik heb bedacht dat dit komt omdat de thematiek herkenbaar blijft en gedachten toelaat over de dag van vandaag.

Voor wie het vergat: de film speelt in de DDR, jaren 80. De Val van de Muur is nog onvoorstelbaar. Een Stasi officier raakt klem tussen zijn superieuren en de mensen die hij bespiedt: een clubje kunstenaars. Als typische technocraat met geloof in de Gewenste Samenleving, is hij kundig en onvermoeibaar in zijn taakuitoefening. Tegelijk staat de decadentie en machtswellust van zijn meerderen hem in toenemende mate tegen. Dit leidt tot een gewetensconflict en bepaalde keuzen. De film begint met een korte schets van de situatie: een land met 100.000 politieke speurneuzen en nog eens 200.000 verklikkers.
Intrigerend doel: ALLES WETEN.

Alles van iedereen weten of tenminste de mogelijkheden hiertoe hebben. Recent onthulde de Amerikaanse CIA werknemer Snowden grootschalige internationale afluisterpraktijken door zijn werkgever. Niet van vijandige militairen of politici (dat is voor 007), maar van gewone burgers. Methode: doorlichten van informatie in de sociale media en het email verkeer. Het gebeurt omdat het kan, maar het blijft een keuze dit te doen. We zouden op basis van mogelijkheden evengoed een kernoorlog kunnen beginnen, maar dit laten we gelukkig na: een keuze.

Zijn de heimelijk bestudeerde burgers nu massaal geschokt en van plan voorzichtiger te worden hun hebben en houden op facebook en aanverwante babbelboxen te etaleren? Als reactie van het moment is dit misschien zo. Toch is de trend juist dat we nog veel meer gaan delen met Jan en Alleman. Ons ego heeft reuzenhonger. Wij ontlenen onze identiteit aan wat anderen van ons vinden. Overigens hartelijk dank voor uw like symbooltje in return. De producenten van ICT varen er wel bij en ook andere belanghebbenden wordt het alsmaar gemakkelijker gemaakt. Van gemak naar verplichting is vervolgens een kleine stap.

De sociale media worden vrijwillig volgepompt met data: namen, plekken, gebeurtenissen, smaken, opvattingen. ICT professionals verdienen een prima boterham door persoonlijke profielen op te maken en deze door te verkopen aan de meest biedende. Deze laat vervolgens een uitgekiende vloedgolf tekst en beeld op u los om uw koop- en stemgedrag te stimuleren en te sturen. Let wel: nergens zit een kwaadaardige medemens op u te loeren, zoals in bovengenoemde film. Het is alles verfijnd tot onpersoonlijke formats en daarmee nog gevaarlijker: wie kun je nog aanspreken op dit fenomeen?
Weer andere belanghebbenden benutten de data voor wetenschappelijke doeleinden. Psychologie, sociologie en antropologie beschikten nooit tevoren over zoveel gegevens. Verder kan de politieke barometer worden afgelezen, komen morele dilemma’s onder de bevolking in beeld en kunnen de eerste tekenen van een trend snel worden begrepen en benut.

Van Monk bijvoorbeeld is gemakkelijk een profiel te maken. Deze enigszins recalcitrante figuur blijft ongevaarlijk omdat hij geen toegang heeft tot de macht, over te weinig energie beschikt om te blijven doorbeuken of radicalisering bij anderen te bewerkstelligen en zo verder. Linken met radicale bewegingen of louche kroegen waar in wapens wordt gehandeld, levert niets op. Voorts past hij zich alleen op eigen voorwaarden aan en is daarmee ongeschikt voor deelname aan welke organisatie ook. Monk is een stand alone van wie niemand iets te vrezen heeft. Zelfs bij winkeliers rekent hij altijd netjes af in plaats van proletarisch in te slaan.

Toch is ook Monk interessant. Hij heeft een Bonus kaart van AH en dus weet Appie beter dan Monk zelf aan welke maaltijden hij zich te buiten gaat en wat er dus in de schappen moet liggen. Aan zijn Airmiles kaart kun je zien dat hij dit jaar veel potgrond inkocht. Dit wijst op het bezit van een tuin, reden om hem te veel reclame van bouwmarkten en tuincentra te bezorgen. Van Marktplaats weten we dat hij naar onderdelen voor zijn bejaarde auto zoekt, dus gaan er folders voor een nieuwe wagen in zijn brievenbus. Nu nog even Bol.com scannen, want in andere koopsites vinden we helaas niets van hem.

Onderhand zijn alle facturen voor vaste lasten bij de betreffende bedrijven gedigitaliseerd en dus geschikt om persoonlijke profielen aan te vullen. De belastingdienst en de Banken proberen u nog enigszins te beschermen met DigiD en andere toegangsbelemmeringen, maar zij doen dit niet voor u maar om claims en eigen verliezen tegen te gaan. Rijkswaterstaat is al zo ver in de ontwikkeling van cameracontrole, dat kan worden nagegaan waar u vorig jaar op 12 september rondreed. Uw brandstofnota werd met pinnen betaald, dus ook daarvan zijn plaats, benzinemerk, getankte hoeveelheid en zelfs de erbij gekochte rol drop bekend.

Bijna niemand schijnt zich over dit alles druk te maken. Clustering van informatie wordt, net als onderlinge concurrentie van bedrijven en politieke partijen kennelijk beschouwd als een onschuldig spel. Algemeen wordt de uitspraak aangehangen: ze mogen alles weten, want ik heb niets te verbergen. Ik denk dat deze naïviteit voortvloeit uit de wens om het rondhangen in de eigen cloud vooral te laten doorgaan. Je hoeft op straat maar om je heen te kijken en je weet dat bereikbaarheid als hoogste goed wordt beschouwd. Een knappe vondst van de fabrikanten: de Ander als spiegel van het eigen Ik.

Mij verontrust het nogal dat technologie en mentaliteit in elkaars verlengde liggen en handige jongens zo goed als politieke leiders en mogelijk uw baas veel meer van u (kunnen) weten dan u denkt. In mijn verbeelding zie ik uw leidinggevende al op een tablet uw illegaal verkregen patiënten dossier doornemen terwijl u in de wachtkamer (camera) zit voor uw komende sollicitatiegesprek. Of anders wordt op een belt voor afgedankte mobieltjes in Nigeria uw doopceel gelicht door een criminele bende die bekijkt of u misschien een beetje afgeperst kan worden wegens achtergebleven naaktfoto’s.

Mij verwondert het dat u schijnt te denken dat dit alles niets te betekenen heeft en iedereen min of meer het beste met elkaar voorheeft. Broederschap door globalisering, wat u zegt.
Ik help u hopen dat het waar is. De duivel op mijn schouder zegt iets anders. Bedrijven en politici doen niets voor uw gemak of voordeel, zonder dat hieronder een ander belang ligt, een belang dat hun eigen macht dient.
Macht is nooit democratisch en ALLES WETEN is een hierin een centrale waarde. Hierin spelen we allemaal een rol, hoe bescheiden deze ook mag zijn.

Monk
9 juli 2013
(foto: Monk)

Geef een reactie

Verplichte velden zijn aangegeven met een *.



De verificatie periode van reCAPTCHA is verlopen. Laad de pagina opnieuw.