Monkwise

columns verhalen fotografie

Volkskapitalisme

| Geen reacties

Als de vos de passie preekt, boer let op je kippen.

Wanneer steenrijke Amerikanen oproepen de scherpste kanten van het kapitalisme af te halen, is er iets aan de hand. Gieren vragen nooit om een vegetarische maaltijd. De financiële elite handelt dan ook niet uit menslievendheid, maar uit vrees dat op termijn de vlam in de pan slaat en het kapitalisme wordt weggevaagd. Het alternatief dat hen voor ogen staat wordt inclusive capitalism genoemd, zeg maar volkskapitalisme. In Marxistische termen heet dit inkapselen, tegenstanders jouw systeem in lokken en daarmee medeplichtig maken.

De cijfers liegen er niet om. Wereldwijd beschikt minder dan 1 procent van de bevolking over 41% van het inkomen. De volgende 8% beschikt over nog eens 42% van de centen. Ofwel er resteert nog slechts 17% van de wereldse welvaart voor 91% van de wereldbevolking. Nog eens 23% van de mensheid beslist over 13 % van de welvaart. Hiertoe horen kleine middenstanders en werknemers in het Westen en de Aziatische exportlanden. En derde deel van de wereldbevolking gaat dus met 97% van het geld aan de haal. Meer dan 3 miljard mensen hebben bijna niks en bovenal geen vooruitzichten. Wie de cijfers tot zich laat doordringen, begrijpt dat er een serieuze veenbrand aan de gang is tussen arm en rijk. The war on drugs is kinderspel vergeleken bij the war on wealth.

In Nederland is de inkomensongelijkheid minder scherp, maar de vermogenspositie is wel vergelijkbaar met genoemde wereldcijfers. Je kunt zeggen dat Nederland en de USA, om de archetypische kapitalistenstaat als referentie te gebruiken, aan elkaar gewaagd zijn. Voornamelijk ons stelsel van sociale voorzieningen maakt nog een flink verschil. Het belastingstelsel daarentegen bevordert steeds meer de groei van reeds bestaande rijkdom. Aan de sociale voorzieningen wordt al jaren flink geknaagd door onze bestuurders. Al met al mag u verwachten dat de inkomensongelijkheid in Nederland zal toenemen.

De premier en zijn coalitiegenoten roepen graag dat de recessie voorbij is. De bedrijvigheid trekt weer iets aan, de huizenmarkt stabiliseert. Deze signalen worden haastig uitgelegd als voorboden van een veel breder en groter herstel. De burger moet denken dat hij in een systeem leeft dat uiteindelijk goed voor hem is. Voorwaarde is, dat hij geld blijft uitgeven en dat doet hij vooral wanneer er Goed Nieuws wordt gebracht. Intussen wordt flink bezuinigd, vooral op de minder bedeelden. Verzwegen wordt, dat de crisis is veroorzaakt door de rijken en dat er geld genoeg is: het is alleen in handen van hen die beschermd worden. De VVD schreeuwt als een klein kind zodra er maar aan het belasten van vermogen gedacht wordt.

De echte voortekenen zijn niet goed. Europa dreigt in rap tempo te worden getroffen door een volgende financiële crisis. Deze heeft te maken met het stagneren van geldstromen. Banken lenen te weinig geld uit aan burgers en het MKB*. Bedrijfsleningen zijn riskant en vergen dus grotere vermogensbuffers. Dit kost de Banken geld. Ze kopen er liever veilige staatsobligaties voor. De ECB* wil hen tot ander gedrag dwingen, maar dit is geen eenvoudige taak. De Banken zijn particuliere ondernemingen en doen wat ze willen. Zo gaat dat in het kapitalisme.

De liberalen steunen toename van inkomensongelijkheid. Het stimuleert luie burgers om harder aan te pakken. Dit leidt tot economische groei en die is goed voor iedereen. Net als Haarlemmer Olie, waarin de mensen ook lange tijd een zaligmaker zagen.
Ik denk dat het liberale verkooppraatje klopt, maar dan binnen bepaalde grenzen. Waar de verschillen te groot worden, verliezen ze hun relevantie. Er is niets goeds aan wanneer mensen op een houtje moeten bijten en de moed verliezen. Zij gaan fysiek en mentaal achteruit, hun kinderen in de val meeslepend.
En wat moet iemand met meer dan pakweg een miljoen euro? Teveel bezit leidt tot onnodig verbruik van grondstoffen en energie, arrogantie en maatschappelijke segregatie. Machtsconcentratie met een laag democratisch gehalte is een ander gevolg.
Of denkt u dat corporates werkeloos toezien hoe de Europese Commissie besluiten neemt?
Waarom zouden we dit een goed systeem vinden? Want let wel: de bestaande situatie is geen natuurlijk gegeven, zij berust op bewuste politieke keuzen.

De Groep van Allerrijksten vreest opstand van de meute en komt met een paar voorstellen: meer scholing voor werklozen, meer samenwerking tussen grote en kleinere bedrijven (die voor werkgelegenheid zorgen) en meer verantwoordelijkheid van bedrijven voor de maatschappelijke gevolgen van hun gedrag. Snelle winsten moeten wijken voor investering op langere termijn. De bonuscultuur moet weg.
Klinkt mooi, maar voorlopig zie ik het niet gebeuren. Bij ons wordt de crisis door particuliere bedrijven vooral aangewend om personeel te ontslaan en arbeidsvoorwaarden op te rekken.
De overheid gedraagt zich geen haar beter. Zij privatiseert erop los en schuift verantwoordelijkheid af. De gevolgen hiervan zien we terug bij de Woningcorporaties en de Verzekeraars van Ziektekosten. Bovenal is het denken op lange termijn nagenoeg uit de cultuur verdwenen.

Door het vermarkten van overheidsinstellingen en bedrijven met een sociale doelstelling treedt nog een ander probleem op. Werknemers hebben geen keuze meer om andere dan economische motieven na te streven. Niet iedereen is geschikt om mee te draaien in een sfeer van competitie en bezitsdrang, maar wordt hier in toenemende mate wel op afgerekend.

De mens heet het enige wezen te zijn met een rationeel verstand en besef van verantwoordelijkheid.
Het heeft er alle schijn van dat we ons als soort niet bijster vlot ontwikkelen.

Monk
7 juni 2014
(foto: Monk)
MKB: Midden- en Klein Bedrijf
ECB: Europese Centrale Bank

Geef een reactie

Verplichte velden zijn aangegeven met een *.



De verificatie periode van reCAPTCHA is verlopen. Laad de pagina opnieuw.