Binnenkort is het weer zover: we mogen naar de stembus. Deze gang werd veroorzaakt door VVD-voorman Mark Rutte, in een ongeloofwaardig acuut conflict met kleine coalitiegenoot CU. Het lijkt erop dat hij vreesde dat niemand meer begrijpt waar de VVD voor staat. Nieuwbakken BBB en (toen nog in oprichting) NSC dreigen aan de horizon. Een kabinet opblazen uit electorale overwegingen getuigt niet bepaald van staatsmanschap. Van een functie elders wilde hij niet weten. Mark kon zijn gave landje toch niet zomaar in de steek laten?
We mogen ons afvragen of Rutte ooit zal begrijpen dat de puinhoop die zijn kabinetten achterlaat terug te voeren is op het door hem uitgedragen Reaganisme. Dit uit zich in steeds zwaardere bevoordeling van kapitaal boven arbeid en een naar de cowboymarkt overhevelen van de complete nutssector: onderwijs, zorg, cultuur, wetenschap, ga maar door. Ingeval de wal het schip niet keerde, zou hij hier volgaarne mee doorgaan. Onder hem nam het aantal miljardairs toe recht evenredig het aantal voedselbanken.
De stemming in het land veranderde, onder meer door het stapeleffect van crises en de oorlog in Oekraïne. Na ampel beraad gaf Rutte in een plotselinge verklaring het stokje van partijleider VVD door om vervolgens uit de politiek te stappen: alleen nog even plakken tot de volgende verkiezingen. Zijn verklaring was kil en afstandelijk, alsof het over iemand anders ging. Van enige rekenschap over zijn regeerperiode is geen sprake. Zijn zogenaamde inzicht, dat hij te lang is blijven zitten, klinkt alsof iemand de tekst voor hem heeft opgeschreven.
Als anderen was ik opgelucht over het aangekondigde vertrek, maar helemaal vertrouwen deed ik het niet. Mark Rutte definitief de laan uit? En deze narcist zou over zelfinzicht beschikken? In eerste instantie dacht ik aan electorale overwegingen. De media lieten in toenemende mate weten dat Nederland een beetje klaar is met Mark. Niet iedereen gelooft zijn argumenten om het kabinet op te blazen. Niks erger voor een opperhoofd dan de klas uitgestuurd worden.
Demissionair of niet, het zal Rutte worst zijn. Hij is al eens eerder demissionair geweest en het maakt geen verschil. De media dragen hieraan het nodige bij: zelfs in de NOS-journaals wordt nog geregeld gesproken van de premier. Mark is helemaal geen premier, hij is demissionair, heeft zelf zijn ontslag ingediend. Tot op de dag van heden reist en onderhandelt Rutte gewoon door alsof er niets is veranderd. De Kamer plus de media laten hem begaan. Ik vermoed dat na al die jaren een deel van hen denkt dat de man voor het leven is aangesteld.
Toen kwam 7 oktober. Vanuit de Gaza voerde Hamas een brute terreuraanval uit op Israëlische burgers. Honderden werden gedood, anderen gewond of afgevoerd als gijzelaar. Dat de regering van Netanyahu hard reageerde, is logisch en wordt ook wereldwijd gedragen. Vragen rezen evenwel razendsnel. Waarom heeft de Mossad niets zien aankomen? Is de door Netanyahu aangekondigde wraakactie niet buitenproportioneel, recept bovendien voor onbeheersbare regionale escalatie? Wordt er enig onderscheid gemaakt tussen Hamas en de gewone Palestijnse bevolking? Wat is Gaza eigenlijk helemaal?
Rutte legde een verklaring af, kennelijk namens Nederland. Heeft hij hierin vooraf de Kamer geïnformeerd? Zou wel moeten als demissionair. Onomwonden en emotioneel nam hij eendimensionaal stelling ten gunste van Bibi en alles wat deze autocraat beoogt. Palestijnen werden zonder onderscheid vogelvrij verklaard, de Israëlische vlag gehesen bij Algemene Zaken.
Ik kreeg de indruk dat het Rutte in zijn kop was geslagen. Erger kan polarisatie er nauwelijks uitzien. Er moest een draadje loszitten. Maar ik onderschatte hem. Rutte blijft de narcist die in de kern niets anders heeft te melden dan dat hij onmisbaar is.
De ware reden van zijn onbehouwen optreden is inmiddels duidelijk: Rutte is gedoodverfd (sic) kandidaat voor een functie elders: secretaris-generaal van de NAVO! Daar houden ze van krachtige uitspraken. Nu begrijp ik ook, waarom hij zich zo inspant voor steun aan Oekraïne, al heeft hij in eerste instantie vooral de schroothoop ervoor leeggeruimd. Gedurende zijn ellenlange regeerperiode hebben zijn kabinetten alles gedaan om Defensie te kortwieken – behalve waar ze nodig waren om internationaal te excelleren en de Amerikanen te behagen. Pragmatisch als Rutte is, kon hij altijd verwijzen naar het ontbrekende draagvlak om de krijgsmacht waardig te houden. Want laten we wel zijn: afgezien van de conservatieve SGP geeft de Kamer al decennia geen lor om Defensie. Sinds de val van de Sovjet Unie leunt iedereen achterover en laat de echte bescherming van Europa heel modern over aan de Amerikanen.
Binnenkort wordt de NAVO geleid door de eindelijk opgestapte premier van een land dat al decennia bewust niet voldoet aan de minimale investeringsafspraak met deze Alliantie. Mijn felicitaties en bewondering voor de naadloze loopbaanplanning. We gaan nog veel van Rutte horen. En hopelijk zien! Zelfs ik kan het schaterlachen om niks en dwangmatig hoofdknikken bij elke uitgesproken zin gewoon niet missen. Net als kiespijn.
Voor het losse draadje maak ik wel een afspraak met een elektricien. Dat kan even duren, want die zijn schaars in ons gave landje. Iets met ingestort onderwijs, weet je wel.
Monk, 6 november 2023
Foto: Monk
