Met de zomer voor de deur gaat het seizoen weer van start. De zeewaardige Aquarius, eigendom van AZG en in dienst van SOS Mediterranee, viste in Libische wateren 629 Afrikanen op, met als doel hen naar Italië te brengen. Het liep anders. Rome installeerde juist een nieuwe regering die haar tanden toont.
De Duitse regering staat intussen op springen. CDU premier Merkel, gedreven door haar Willkommenscultur, staat te linkerzijde onder druk van de SPD en op rechts van de Beierse CSU. Hier vreest Seehofer de opkomst van het AfD. Na jaren van gesteggel wil hij desnoods op eigen gezag de grens van Beieren sluiten voor migranten die eerder in een ander land asiel aanvroegen.
Met name landen die na 1989 tot de EU toetraden, zijn afwijzend. We hebben geen immigranten nodig, verwoordde de Poolse regering al enige jaren geleden de onwil. Griekenland formuleert voorzichtiger. Het land hangt aan de zuurstof van de ECB ofwel Deutsche Bank, ofwel Berlijn. Maar Athene denkt hetzelfde. Andere landen in de regio kunnen het prikkeldraad niet aanslepen in een poging de grenzen te sluiten.
West Europa doet haar best de lang gepredikte beschaving te blijven uitdragen. Maar het continent kraakt waar de druk het meest concreet is: in Italië. Met het al genoemde Griekenland draait dit land al langer op voor de migrantenstroom uit met name Afrika. Verplicht humanisme gaat op den duur ergeren. De recente politieke zwaai naar rechts in Rome staat hier bepaald niet los van.
In de Europese media is veel aandacht voor emotionele beelden en larmoyante commentaren, maar weinig voor het echte debat: In hoeverre wil en kan Europa immigranten toestaan? Maken landen dit zelf uit of beslist Brussel?
Wat doen we met hen die op eigen initiatief of met hulp van mensenhandelaren binnen komen? Wie betaalt? Wat zijn op termijn de gevolgen voor Europa?
Nagenoeg alle landen hebben hun agenda. Ook Spanje, redder in de nood voor de Aquarius, dient haar eigen belangen.
Populisme in de EU neemt toe, zowel in de vorm van nieuwe partijen als binnen de bestaande fracties. Standpunten en nationale maatregelen verharden. Brexit heeft alles te maken met Calais. Achter de linies belandt EU geld in de zakken van dictators om massale migratie te keren. Wie kan duiken, volhardt in het warme bad van vrijblijvende opvattingen. Die arme zwangere vrouwen toch! Alleen al op de Aquarius bevonden zich 123 zelfstandig reizende minderjarigen. Zou u uw zoon van 15 door de Sahara jagen en daarna de zee opsturen?
Afgaan op de noden en wensen van de uitstroomlanden is zinloos. Er wachten nog 500 miljoen Afrikanen en Arabieren om naar Europa te komen. Die kunnen en willen wij niet opnemen. De gevolgen zouden uiteindelijk neerkomen op burgeroorlog. En denk maar niet dat wij beschaafder zijn dan wie ook. Geen schuldiger landschap dan het Europese en heel lang geleden is dit allemaal niet.
Rekenen op Europese eensgezindheid en een ferm collectief standpunt plus financiering kunnen we vergeten. De EU is een samenraapsel van landen, volkeren, talen, belangen en doelen. Doormodderen leidt tot het uiteenvallen van de EU en erger: het afkalven van democratie.
Want juist dit staat op het spel. Wat we zien, is geen proces van dynamische democratie. Het is de manier waarop democratie in de 21e eeuw voor de bijl dreigt te gaan. Niet met staatsgrepen of invasies, maar door interne ruzies en onverschilligheid. Gebrek aan onderling vertrouwen, inhoudelijk debat en zinvolle betrokkenheid van de burger ondergraven het bestel. Merkel, de misschien wel minst populistische premier in de EU, verpest de Duitse eigenheid. Er is geen volk dat de gevolgen van dit beleid trekt. Populisme is geen losstaand fenomeen. Het is een gevolg van langdurig ondergraven van wat mensen bindt en motiveert. Het is een bijproduct van neoliberalisme, waarin bescheidenheid en verantwoordelijkheid worden ingeleverd voor inhoudsloze dromen en materialisme.
Koester de politieke en culturele diversiteit in Europa. Dam de globalisering in. Treiter landen niet met gezanik over fabricage regels voor olijfolie of een eigen pensioenregeling. Pas wanneer je gemeenschappen in hun over de eeuwen opgebouwde eigenwaarde laat, mag je inzet verwachten voor een Europese infrastructuur. Daar hoort de onderkenning bij, dat Europa geen grootschalige immigratie wil en al helemaal niet op een illegale, brutale manier. Actie en reactie liggen nog altijd dicht bij elkaar.
Monk, 18 juni 2018
(foto: Monk)
