Hype van de dag is de ophef, die ontstond in en om het programma VI, met vaste coryfeeën Wilfred Genee, Rene v.d. Gijp en Johan Derksen. Laatstgenoemde was zo dom en smakeloos om te “bekennen” dat hij een halve eeuw geleden, in kennelijke staat en in gezelschap van andere mannen, een half of helemaal bewusteloze vrouw een flinke kaars in haar lichaam stak: Lachu! Gijp, Genee en ook de aanwezige gast Steven Brunswijk, lachten van harte mee.

Hierover ontstond ophef. De dag na de uitzending wijzigde Derksen zijn verhaal op ongeloofwaardige en al even smakeloze wijze. Derksen zei dat het eerste verhaal natuurlijk niet waar was. Ik wil niet elk woord op een goudschaaltje leggen, maar het woord natuurlijk smaakte naar bederf. Derksen stelde in versie 2 dat hij de kaars tussen de benen van de vrouw had gezet. Had hij intussen een juridisch adviseur over het strafbare fenomeen verkrachting gesproken? Lult Derksen er maar wat op los? Zijn tweede versie maakte de kwestie alleen maar erger, vooral omdat er opnieuw flink om gelachen werd.
De beide andere heren toonden geen grein begrip voor de protesten.

Maar liefst 1.3 miljoen tv-kijkers waren getuige van dit zouteloze drama. VI is big business voor Talpa. Reden voor het bedrijf om er (eindelijk) iets van te vinden. Nieuwe gast bij deze (dag 3) VI sessie, Angela de Jong, verwoordde de bezwaren tamelijk adequaat. Zij en vele anderen hadden zich niet alleen gestoord aan de uitspraken van Derksen, maar vooral aan het aanhoudende lachen ofwel het gebrek aan een moreel kompas bij alle betrokkenen.

Excuses van Derksen kwamen er niet – bijna integendeel. Derksen erkent zijn verantwoordelijkheid, maar laat zich naar eigen zeggen niet de wet voorschrijven door Talpa. Hij trok de stekker uit het programma door zijn vertrek bekend te maken. Lekker makkelijk: Derksen is op leeftijd en bovenal financieel onafhankelijk.
Erger is, dat hij zich en passant profileerde als slachtoffer, namelijk van een alsmaar oprukkende cancelcultuur. Wat is dit eigenlijk?

ANW, het Algemeen Nederlands Woordenboek, zegt hierover:

Maatschappelijke tendens waarin wordt opgeroepen, meestal via sociale media, om een bepaalde persoon, meestal een bekend persoon, of organisatie of iets anders, bijvoorbeeld een bepaalde kunstuiting, te boycotten omdat die ongewenst gedrag zou hebben vertoond of anderszins onwenselijk is, bijvoorbeeld in cultureel of politiek opzicht.

Wanneer een BN-er een misstap begaat, buitelen we op sociale media over elkaar heen om ons ongenoegen te uiten. De cancelcultuur kan gevaarlijk zijn, zegt filosofe Jenny Janssens, als we mensen geen ruimte geven hun leven te beteren.

Derksen had weldegelijk tijd en gelegenheid zijn wangedrag te herstellen, maar hij wil botweg niet en hekelt liever wat hij als oorzaak van zijn malaise beschouwt: de kennelijke trend om iemand hard aan te pakken op ongewenste uitspraken. Filosofe Janssens mist naar mijn gevoel de clou: een programma als VI is bedoeld om te choqueren. Dan kan je scherpe reacties verwachten. Hetgeen onverlet laat, dat veel reacties absurd en agressief zullen zijn. Internet is als het Wilde Westen en ook de cowboys zelf behoren dit te weten. Grote verliezer in dit circus is de beschaving.

VI stond lange tijd voor Voetbal Inside, maar werd door Talpa / SBS6 omgevormd tot Vandaag Inside. Praten en grappen maken over voetbal kan al lastig uitpakken (denigrerende uitlatingen over vrouwenvoetbal), maar waar brede maatschappelijke onderwerpen aan bod komen, neemt de kans op kritiek progressief toe. Onder meer omdat de samenstelling van het publiek verandert.
Talpa ging in zijn poging om de Kip met de Gouden Eieren te sparen (precies als bij The Voice) tot het gaatje – om in stijl te blijven. Pas toen het schip begon te zinken, ging men op zoek naar emmertjes om water te hozen. Medeleven met Talpa of De Mol behoeven we niet te hebben: wie wind oogst, zal storm oogsten.

De ontsporing in medialand lijkt sterk op die in de Nederlandse politiek. Ook Kabinet en Kamer laten het, onder de vlag van vrije meningsuiting en tegenzin om normen te stellen (en te handhaven) aankomen op naargeestige grensoverschrijding. Ook hier gaat het verdienmodel (behoud van de macht door een electoraat te bedienen) boven inhoud en moreel kompas. Dagelijks kan de lijst van politieke tekortkomingen en blunders, wangedrag en opportunisme, worden uitgebreid. Zedenmeesteres Kaag van D66 zinkt tot haar nek in de shit van partijideoloog Van Drimmelen: allang bekend, niks aan doen.

Niet de cancelcultuur is het probleem, maar de algemene verruwing in de samenleving. Protest is hoopvol, omdat kennelijk niet altijd maatschappelijk verankerde normen en waarden straffeloos genegeerd of overschreden kunnen worden.

Monk
20220429