Dat Groningen lijdt onder aardbevingen is opmerkelijk. De leeggehaalde ruimte, 3 kilometer onder het oppervlak, wordt immers ijverig opgevuld met beloften en bureaucratie, leugens en procedures. Dat de bevingen desondanks doorgaan en zelfs kunnen verergeren, ondersteunt een aloude wijsheid: praatjes vullen geen gaatjes.

Wie van de bewoners of hun erkende vertegenwoordigers in de landstreek je ook beluistert, de teneur is eensluidend: Den Haag komt alleen voor het geld, de burger is sluitpost. De Parlementaire Enquête bevestigt wat ieder weldenkend mens al weet.
Zo gaat het ook op andere terreinen. Als het niet anders kan, worden snoepjes uitgedeeld. Minima krijgen een paar honderd euro bonus (alleen het woord al) wegens de exploderende energieprijzen. Uit hun werk ontslagen longcovid patiënten worden door UWV bevoordeeld in afkeuring, ofwel hun portemonnee. Graag zou ik de ministeriële oekaze hiertoe lezen. Politiek gekrakeel gedempt, systeem gered.

De Parlementaire Enquête over de Groninger aardbevingsschade is nog maar juist begonnen. Maar nu al voelen we welke kant het uitgaat: na de onthullingen over falen van de overheid, volgt een vaag excuus door de dienstdoende politicus. Een zakje geld komt voor wie er het eerst bij is. Op naar het volgende dossier: de zorg, stikstof, Schiphol, PFAS, onderwijs, asielzoekers, de woningmarkt, de arbeidsmarkt, witwassen aan de Zuid-As, keuze genoeg. Velen zijn ergens medeplichtig en dus is niemand aantoonbaar verantwoordelijk. Rutte IV kan door en organiseert nog maar eens een mooie herdenking voor veteranen die in 1995 een kansloze missie kregen.

Kapitalisme is geen onvermijdelijke wetmatigheid. Het is een ideologie, een stelsel van keuzen in het krachtenveld van de macht, niet zelden verankerd in wetgeving. De relatief lichte belastingheffing op vermogen versus de relatief zware heffing op arbeid, is hiervan een voorbeeld. Zelfs de taal en daarmee het denken doen mee. Liberalen kapen graag linkse termen om zich een bepaald imago aan te meten. Zo noemt de premier zonder blikken of blozen de VVD de meest duurzame en groene partij van het land, net hoe het uitkomt. Aan het begin van de coronapandemie sprak Mark niet toevallig uit, Nederland een diep-socialistisch land te vinden. Dit klonk naar warmte en solidariteit, maar het vormde omgekeerd juist de opmaat voor ongeziene miljardensteun aan het bedrijfsleven, inclusief stokpaarden (KLM) en Bullshit (Booking.com). Ook maatregelen als een verlaging van de brandstofaccijns komen eerder het welvarende deel ten goede dan armere mensen. Nederland is liberaal ingeval het de geldschieters en hun marktspelers uitkomt. Waar gevaar dreigt, wordt een gulle greep in de overheidskas gedaan – zelfs ingeval dit de toekomst belast.

Dag na dag rijgen zich voorbeelden aaneen waaruit het groteske falen van het vigerende ideologische systeem kan worden afgelezen. Hoe hoger de nood, hoe onbeschaamder het ingrijpen. Stadse coalitiepartner D66 heeft geen scrupules om eenzijdig de boerenstand de nek om te draaien: geen woord over industrie en transport, laat staan over decennialang overheidsbeleid en graaigedrag van de Banken. CDA-minister Hugo hield de RIVM-waarschuwing over ondermaatse ic-capaciteit buiten het zicht van artsen en ziekenhuizen. Kwam even niet uit en visie is immers een olifant die het zicht belemmert, volgens Mark.
Zelfs in taalgebruik klungelt de premier.

Dat vooral Rutte IV leidt aan chronische beleidsarmoede, problemen over de schutting van lagere overheden flikkert alsmede de burger en zzp voor de kosten laat opdraaien, toont de staat van de ideologie. Het evangelie van permanente groei staat onder druk. Hoe meer problemen zich stapelen, des te kortzichtiger en radicaler de aangedragen oplossingen. Als oplossing voor het personeelstekort wordt de burger aangespoord om meer werkuren te maken (zonder belastingtechnisch perspectief). Import van werkkrachten wordt bevorderd (laag loon, geen huisvesting). Aan de houding van het bedrijfsleven en de overheid als werkgever om 50+ burgers systematisch aan de kant te laten, gebeurt niets: marktwerking, weet je wel. Niemand zegt: laten we eens flink het mes in de Bullshit zetten, zoals flitsbezorging en internetparasieten. Niemand stelt voor: laat 30% van de horeca opkrassen en zet de vrijkomende werknemers in voor het echte werk, zoals de bouw van die 400.000 huizen waaraan behoefte is.

Zo sterk is de drang naar kortzichtige machtshandhaving, dat de zandkuil steeds dieper en gevaarlijker wordt uitgegraven. Maatschappelijke polarisatie, een hang naar fake verklaringen en een toenemend vertrouwen in autoritaire oplossingen zijn de gevolgen. Vanmorgen nog, sprak iemand in alle ernst tegen mij over de waarschijnlijkheid dat er helemaal geen aardbevingen in Groningen zijn. Het zou om ondergrondse bomontploffingen gaan. Met als doel het opdrijven van de gasprijzen! Een halve eeuw geleden hoorde je dergelijke onzin alleen in het gekkenhuis.

U hoopt een oplossing van mij te horen? U bent zelf in potentie zelf een stukje van de oplossing. Mensen mogen langzaamaan gaan begrijpen hoezeer we gevangen zitten in een systeem, een ideologie waarin zelfs de taal wordt misbruikt. Een oplossing ligt in dit proces, want niets is statisch of definitief. Zelfs het kapitalisme niet. We zullen derhalve tot ingrijpende gedragsverandering moeten komen, niet gebaseerd op een tijdelijke hype van emoties, maar op basis van het inzicht dat we uit de neerwaartse spiraal moeten: voor ons eigen bestwil.

De trend op mondiaal niveau is vooralsnog weinig rooskleurig. Autocratie wint terrein op democratie, kapitaal op arbeid, narcisme op verantwoordelijkheid.
Wat we nodig hebben, is eindeloos geduld en gezond verstand. Het alternatief immers is een in potentie onbeheersbare externe katalysator en die wil niemand: oorlog, hongersnood, overstromingen, pandemieën, volksverhuizingen. Niets om naar uit te zien (maar een eindje buiten de grens allang aan de gang).

Graag wil ik u een goede zomervakantie toewensen. Ik zie u wel over mijn woonstede vliegen!

Monk
28-06-2022

Foto: Monk