Leidt positief denken ook tot een gunstiger wereld, of tenminste tot een gelukkiger leven – dat afstraalt op anderen die er op hun beurt alsmaar maar positiever op worden?

The medium is the message. Elke personal coach, mindfulness priester en afdelingschef zal zich haasten de gestelde vraag blijmoedig te beamen. Wie kan er iets hebben tegen vrolijke onbezorgde mensen die soepel omgaan met tegenslag? Politiek en economisch vertaald, verwijst het positivisme naar burgers die graag werken, geld uitgeven en niet al te kritisch zijn. zeg maar: naar het mainstream gedrag van de afgelopen 25 jaar. Dit komt overeen met de ideologie van de politieke coalities van de tijd, want er liggen weldegelijk keuzen aan ten grondslag. In het neoliberale idioom spreken we bijvoorbeeld liever niet van tegenslag, maar van uitdaging.

Van mijn jeugd herinner ik mij de radiopraatjes van Mr. G.B.J. Hiltermann*, onder de titel De Toestand In De Wereld. Er ging een bepaalde rust vanuit, een soort melatonine. Zelfs als kind begreep ik dat er van alles mis is in de wereld, maar dat het wel goed zal komen. En ik leerde nog iets: dat je informatie kan koppelen aan tijd en ruimte. Spelenderwijs kreeg je les in geopolitieke aardrijkskunde, hoe dit alles zo gekomen was en hoe het kon verdergaan. Hiltermann hield wel 2000 keer zo’n praatje. Figuren als hij zijn onderhand zeldzaam en ik vind dit een gemis, ongeacht of je het met hem eens bent. Wat veel mensen vandaag ontberen is zicht op samenhang, oorzaak en gevolg in de tsunami aan feitjes, meningen en indrukken. De waan van de dag is maatgevend.

Met de herfst in zicht, wil ook ik eens de balans opmaken. Binnenslands lijken we in een vacuüm te zijn beland: we moeten bijkomen van een kwart eeuw politieke besluiteloosheid.
Knap werk van Rutte, om het kabinet te laten vallen vóór de VVD als hoofdschuldige aan de schier eindeloze stapel probleemdossiers wordt aangewezen. Bovendien komt de begroting eraan. Sinterklaas moet het stellen met een lege schatkist aan en hoe zou dat toch komen? Waarom moest die hele economie van horeca en hondentrimmers, boekingsparasieten en vage bureautjes overeind gehouden worden? Waarop was het geloof in groei van Schiphol gebaseerd? De VVD is liberaal tot het even minder gaat met het bedrijfsleven; dan mag de belastingbetaler de beurs trekken.
Baantjesdansen is inmiddels ongekend populair, vooral onder leden van de gesjeesde Coalitie. Het ene na de andere Kamerlid heeft ineens wat anders te doen. Zelfs de voorzitter smeert hem, na net te zijn ingewerkt. De naderende vroegtijdige verkiezingen beloven volgens de media niets minder dan een aardverschuiving, maar zal dit echt blijken? De burgerij is de vliegschaamte duidelijk voorbij en we weten allang dat oude structuren sterk zijn.

Aan het Oost Europese front wordt duidelijk dat het Oekraïense offensief vastloopt. Poetin heeft zich weliswaar ontdaan van zijn voornaamste belagers, maar de vraag is of hij met zijn drieste aanslagen niet de Doos van Pandora heeft opengetrokken. Ik vermoed dat hij elke maaltijd laat voorproeven door twee willekeurige sukkelaars. China vaart dreigend rondjes om Tai-wan. Xi wordt niet gehinderd door zoiets als democratie, media of critici. Toch moet ook hij oppassen, want het per decreet overeind houden van de economie is slechte medicijn. Je kan een monster wel scheppen, maar het laten dansen is een andere zaak.

In Milwaukee USA legt het kansloze peloton voor de Republikeinse presidentskandidatuur op voorhand een hernieuwde Eed Van Trouw af aan de afwezige Trump. Zelfs de verketterde Pence gaat laf door de knieën. Trump moest pro forma als arrestant poseren in de bajes van Fulton. Zijn hier genomen even iconische als puberale beeltenis stond binnen 24 uur op T-shirts: leuk voor de campagnekas. Hij heeft weinig keuze dan zich kandidaat te stellen. Anders is de kans groot dat hij echt achter de tralies verdwijnt. Voor de verkiezingen van 2024 dreigt nu herhaling van 2020: een populistische narcist versus een stokoude man die zomaar uit elkaar kan vallen. Hieronder schuilt een tot op het bot verdeeld land.

Europa kreeg met Biden 4 jaar respijt om het eigen huis op orde te stellen. Als president schamperde Trump immers op Europa, dreigde de Amerikanen uit de NAVO te halen en flirtte openlijk met Poetin en dictators als Little Rocket Man*. Hij haat de media, rechtbanken, de armen, vrouwen, zwarten en Mexicanen, minacht de Amerikaanse Grondwet en strooit met alternatieve feiten. Van het respijt zijn nu 3 jaren voorbij. Wat heeft dit opgeleverd?

Europa heeft wel enige vordering gemaakt. Dit ligt minder aan Trump, dan aan de Russische inval in Oekraïne. Met name in Post-Merkel Duitsland is eindelijk het licht aangegaan. Macron begrijpt de noodzaak van Europese eenheid al langer en de afvallige Britten leunen dichter tegen ons aan dan ze willen toegeven. Onder wisselgeld aan de Turkse autocraat Erdogan, treden Finland en Zweden toe tot de NAVO. Het zijn landen die hun Defensie op orde hebben. Geopolitiek is het noorden van Europa afgedekt.
Helaas is aan de huisregels van de EU minder gedaan. Met name Hongarije blijft irritant. Orban chanteert de EU en bewijst lippendienst aan Poetin. Andere landen sjoemelen met financiële regels, doen aan protectionisme of dragen niets bij aan de overeengekomen immigratiebeperking via de Middellandse Zee. Desondanks toont de Unie enige veerkracht in de Russenoorlog en is de gascrisis sneller bedwongen dan Poetin voor mogelijk zal hebben gehouden. Misschien blijkt ooit, dat deze oorlog het beste was dat de EU overkwam.

Het economische en militaire wereldtoneel veranderen. De macht van het Westen is tanende. Deels komt dit door opkomende mogendheden als China, India en Brazilië die zich hebben verenigd in BRICS* als tegenhanger van de Westerse G7. Het Westen toont intern stagnatie door decadentie* van zijn burgers in Europa en de veenbrand van ongelijkheid, racisme en conservatisme in de Verenigde Staten. Aan beide kanten van de Atlantische Oceaan is veel werk te doen, maar de veerkracht kan groter blijken dan sommigen hopen. Voor Europa valt te hopen dat het besef er mogelijk alleen voor te staan niet te laat komt en halfbakken wordt uitgevoerd. Populisme en nationalisme floreren nog volop, waar de elite haar taken maar moeizaam waar maakt.

In ons land hoepelt Rutte eindelijk op, in zijn kielzog een cohort aan overleefde politiek meetrekkend. Het oude motorblok is vastgelopen, met een zinloos CDA, een onthoofd D66 plus een geschoffeerde ChristenUnie. Wie werd er ooit beter van met de VVD te regeren? Links behoeft zich weinig illusies te maken, de ambities van tuinkabouter Timmerfrans ten spijt. 25 jaar neoliberalisme poets je niet weg met vage praatjes over klimaat, natuur en getroebleerde gender. De boys and girls van de Amsterdamse grachtengordel kachelen op elektrische Fat bikes naar de geldkraan van de Zuid-As. Hen zal je niet horen over ingrijpende belastingwijzigingen om het werkvolk een bestaan te bieden.
Beste kans op deelname aan een nieuwe coalitie maken VVD, BBB en PVV. Ik vrees dat veel oude wijn in nieuwe zakken wordt gegoten.

Grootste tegenvaller is verondersteld stemmenkanon Omtzigt. Na eindeloos aarzelen, ambieert hij een groeipartij, onder de naam Nieuw Sociaal Contract. Het klinkt naar draagvlak, overleg en doorgerekende plannen, kortom naar oude politiek. Waarom niet gekozen voor En Nu Is Het Afgelopen!? Zowel Omtzigt als BBB Caroline van den Plas willen op voorhand geen premier worden. Bullshit! Wie moet het dan worden: Henk Krol?

Vooralsnog beschouw ik scepticisme maar als positieve kracht. Naar ik mij herinner, klonk dit ook geregeld door in de radiopraatjes van Geebeejee.


Monk
26 08 2023

Foto: Monk

*G.B.J. Hiltermann, 1914-2000. Genoot ook bekendheid als GBJ Hitlerman, wegens kennelijke nazi-voorkeuren. Hiervan bleek in zijn radiopraatjes overigens weinig.
*BRICS: Brazilië, Rusland, India, China en Zuid Afrika. Aangezochte leden: Iran, Saoedi-Arabië, VAR, Argentinië, Egypte en Ethiopië.
* Little Rocket Man: de Noord Koreaanse leider Kim Jong-un.
*decadentie: bijvoorbeeld het ontbreken van bereidheid de bestaande vrijheid te verdedigen.